Monday 30 January 2012

"ၾကင္နာစြာ ေျမြေဆးကေလးမ်ားေပးပါ.♫♪.."

by Maung Maung Myint on Sunday, 29 January 2012 at 21:22

"ၾကင္နာစြာ ေျမြေဆးကေလးမ်ားေပးပါ.♫♪..႔

"ဒီလူေတာ့ ေျမြကိုက္ေနျပီ" ဆိုရင္ အေတာ္ေလး ဒုကၡေရာက္ေနျပီလို႔ဆိုလိုခ်င္တာ လူတိုင္းနားလည္ၾကမွာပါ။ ဒါေပမယ့္ ဒီဒုကၡက ေသေလာက္ေအာင္ မၾကီးေသးပါဘူး။
"ဒီမွာ ပိုးထိလာလို႔ဗ်ိဳ႔" ဆိုရင္ေတာ့ လူတစ္ေယာက္ အထူးသျဖင့္ လယ္သမားတစ္ေယာက္ ေျမြကိုက္လာျပီ.. နာရီပိုင္းအတြင္း ေသျခင္းတရားက ေရာက္လာ ေတာ့မယ္လို႔လူနာေရာ မိသားစုပါ ျခိမ္းေျခာက္ခံရတဲ့ ကိစၥပါပဲ။

ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံမွာ လူဦးေရကလည္းတိုး တစ္သီးစားကေန ႏွစ္သီး သုံးသီးစားအထိ စိုက္လာၾကေတာ့ ေတာင္သူလယ္သမားေတြ ေျမြကိုက္ခံရတဲ့ အျဖစ္အပ်က္ဟာ တစ္ႏွစ္ထက္တစ္ႏွစ္ တိုးပြားလို့ ေနပါတယ္။
က်န္းမာေရးဦးစီးဌာနနဲ့ ေဆးသုေသသန ဦးစီးဌာနတို႔မွာ snake bite project လို႔ေခၚတဲ့ ေျမြကိုက္ကာကြယ္ ကုသေရး စီမံခ်က္ကုိ အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္ရြက္ေနပါတယ္။ တတ္ႏိုင္သမွ် ေျမြကိုက္မခံရေအာင္၊ အကိုက္ခံရသည့္တိုင္ အသက္ေဘးက မဆုံးရွဳံးေအာင္ ၾကိဳတင္ကာကြယ္ေရး ပညာေပးလုပ္ငန္းေတြ၊ ေျမြဆိပ္ ေျဖေဆး စမ္းသပ္ထုတ္လုပ္မွဳေတြ၊ ထိေရာက္တဲ့ ကုထုံးနည္းသစ္ေတြ ေျမြဆိပ္ေျဖေဆး လုံလုံေလာက္ေလာက္ ထုတ္လုပ္ႏိုင္ဖို႔ ၾကိဴးစားေနတာေတြ စသည္စသည္ျဖင့္ လုပ္ေဆာင္ေနပါတယ္။

ေျမြကိုက္မခံရေအာင္ လမ္းသြားတဲ့ အခါ လည္ရွည္ဘိနပ္စီးဖို႔.. လက္ႏွိပ္ဓါတ္မီး တုတ္ အသံနဲ႔ ေျခာက္လွန္႔ဖို႔ စတဲ့ ၾကိဳတင္ကာကြယ္ရမယ့္ နည္းလမ္းေတြကို ပညာေပးေနေပမယ့္ "အရွင္ရုကၡစိုးနတ္မင္းၾကီးရယ္ ကၽြန္ေတာ္ မသိလို႔ သူပါးစပ္ဟျပီး သန္းေနခ်ိန္မွာ ေပါက္မိတာပါ" ဆိုတဲ့ က်န္းမာေရးပညာေပး ဗီဒီယို အပိုင္းတို ေလးမ်ားလာရင္ ေက်ာ္ခြပစ္လိုက္ေတာ့လည္း ထိေရာက္မွဳ နည္းေပမွာေပါ့ေလ။

ဘယ္လိုပဲ ေျပာေျပာ ေျမြကိုက္ျပီဆိုရင္ျဖင့္ ေျဖရွင္းနည္းကေတာ့ ေျမြဆိပ္ေျဖေဆးရွိရာ ေဆးရုံကို အေရာက္ ေျပးရမွာပါ။ ဒီမွာ တကယ့္ ျပႆနာက စေတာ့တာပါပဲ။ အားကိုးတၾကီး ေျပးလာေပမယ့္ ေဆးရုံမွာ ေျမြဆိပ္ ေျဖေဆးက အသင့္မရွိတဲ့ အခ်ိန္အခါမ်ိဳးမွာ လူနာကို ေဆးရွိရာ တဆင့္ျမင့္ေဆးရုံကို အျမန္ လႊဲေပးရျပန္ေရာ။

ေျပးေျပး လြားလႊားနဲ႔ အခ်ိန္ေတြလင့္တဲ့အခါ ကံဆိုးသူေမာင္ရွင္ခမ်ာ အသက္ဆုံးရပါေတာ့တယ္။ ဒီလိုပုံစံနဲ႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔စားမယ့္ ထမင္းေတြဖန္တီးတဲ့ လယ္သမား ယာသမားေတြ အသက္ဆုံးရွဳံးေနရတာ တစ္ႏွစ္တစ္ႏွစ္ မနည္းလွပါဘူး။ ရြာတစ္ရြာသြားလို႔ "ပိုးထိတဲ့သူ တစ္ေယာက္မွ မရွိတဲ့ရြာ"ဆိုတာ မရွိသေလာက္ နည္းပါးလွပါတယ္။ ေၾကကြဲဝမ္းနည္းစရာေကာင္းတဲ့ ဒီျဖစ္ရပ္ေတြဟာ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး လုပ္ငန္းခြင္ က်န္းမာေရး ျပႆနာတစ္ရပ္ (public & occupational health problem) အေနနဲ႔ အခုတိုင္ ခက္ခက္ခဲခဲ ေျဖရွင္းေနရတုန္းပါပဲ။


ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံမွာ အဆိပ္ရွိေျမြက ႏွစ္မ်ိဳးပဲ ရွိပါတယ္။ ေျမြေပြး (Viper) နဲ႔ ေျမြေဟာက္ (Cobra)ပါ။ ေဆးတကၠသို္လ္ သင္ရိုးမွာ ေျမြေတြရဲ့ ဦးေခါင္းအေၾကးခြံပုံသ႑န္ေတြအရ အဆိပ္ရွိေျမြ၊ ေျမြေပြး၊ ေျမြေဟာက္ ဘယ္လိုခြဲျခားရသလဲ သင္ရပါတယ္။ ေျမြေပြးအဆိပ္က လူခႏၶာကိုယ္ေသြးခဲတဲ့စံနစ္ကို ထိခိုက္ပ်က္စီးေစပါ တယ္။ ေျမြေပြးကိုက္ျပီဆိုရင္ ေသြးမတိတ္ဘဲ ခႏၶာကိုယ္တြင္းမွာ ေသြးယိုစီး ေသြးထြက္တာ ကိုယ္တြင္း အဂၤါအစိတ္အပိုင္း အထူးသျဖင့္ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္စီးတာေတြေၾကာင့္ အသက္ဆုံးရွဳံးရပါတယ္။. ေျမြေဟာက္က ေတာ့ အာရုံေၾကာစံနစ္ကို ထိခိုက္တာေၾကာင့္ လူနာက မွိန္းလာမယ္ အသက္ရွဳခက္လာမယ္. ေနာက္ အသက္ရွဳရပ္ျပီး ေသဆုံးရပါတယ္။ ဒါကေတာ့ ေျမြကိုက္ခံရတဲ့ ေရာဂါလကၡဏာနဲ႔ ေဝဒနာကို အၾကမ္းဖ်င္း ေျပာျပတာပါ။

ေျမြကိုက္လို႔ အသက္ဆုံးရတဲ့ ျပႆနာရဲ့ အဓိက အေျဖက(Solution)ေတာ့ ေျမြဆိပ္ေျဖေဆးပါပဲ။ က်န္တဲ့ အေထာက္အကူျပဳကုထုံးေတြ (supportive measure) က အေရးပါတာ မွန္ေပမယ့္ ဒါေတြကို ေဆးရုံေတြမွာ တတ္ႏိုင္သေလာက္ လုပ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။ ေဆးရုံ ဆရာဝန္ေတြ မတတ္ႏိုင္တာကေတာ့ ေျမြဆိပ္ေျဖေဆး (Anti-Snake Venom ASV) ပါပဲ။ေျမြႏွစ္မ်ိဳးရွိလို႔ ေျမြဆိပ္ေျဖေဆးလည္း ႏွစ္မ်ိဳးရွိပါတယ္။ Anti-Viper နဲ့ Anti-Cobra ပါ။ (ဘာေျမြမွန္း မကြဲျပားတဲ့အခါ သုံးရတဲ့ Poly-valent venom ဆိုတာမ်ိဳးေတာ့ ရွိပါေသးတယ္)။
ဒီေျမြဆိပ္ေျဖေဆး (ASV) ေတြကို ျမန့္မာ့ေဆးဝါးလုပ္ငန္းစက္ရုံ (Myanmar Pharmaceutical Factory MPF) က ထုတ္လုပ္ေပးပါတယ္။ အရည္အေသြးမျပည့္မွီရင္ ခ်က္ျခင္းလူနာအသက္ဆုံးရွဳံးႏိုင္တာမို့ ဒီလိုေဆးမ်ိဳးကို ဘယ္ပုဂၢလိက ေဆးဝါးစက္ရုံမွ ထုတ္လုပ္ခြင့္မျပဳထားပါဘူး။ MPF က ထုတ္လုပ္ေပးျပီး က်န္းမာေရးဝန္ၾကီးဌာန က်န္းမာေရးဦးစီးဌာနကိုေရာင္း၊ ဗဟိုေဆးသိုေလွာင္ေရး (Central Medical Store Depot) မွာ အေအးခန္းနဲ႔ သိမ္းထား။ျပီးမွ ျမိဳ့နယ္ေဆးရုံေတြက ခြဲတမ္းနဲ႔ လာထုတ္ယူေစပါတယ္။
MPF က တစ္ႏွစ္တစ္ႏွစ္အတြက္ အေကာင္းဆုံး ၾကိဳးစားထုတ္လုပ္ေပမယ့္ လိုအပ္ခ်က္ကိုမွီေအာင္ မထုတ္လုပ္ေပးႏိုင္ဘူး။ သူ့မွာလည္း သူ့အခက္အခဲနဲ႔ သူပါ။


ေျမြဆိပ္ေျဖေဆးထုတ္လုပ္ဖို႔အဓိက လိုအပ္တဲ့ကုန္ၾကမ္းကေတာ့ ေျမြနဲ့ ျမင္းပါပဲ။

၁။ ေျမြ

ေျမြေတြမွာ species အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတာေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအလယ္ပိုင္းကေျမြကိုအသုံးျပဳျပီး ထုတ္လုပ္ထားတဲ့ ေျမြေဆးဟာ ဧရာဝတီတိုင္းက ေျမြကိုက္လူနာအတြက္ ထိေရာက္မွဳနည္းတတ္ပါတယ္။ (ဒီလို ေျမြအမ်ိဳးအစား Species မတူတာေၾကာင့္ဘဲ ေျမြဆိပ္ေျဖေဆး ASV ကို ႏိုင္ငံျခားက မွာယူတင္သြင္းျပီး အသုံးျပဳလို႔ မရပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ASV ဟာ ဒီႏိုင္ငံမွာပဲ ထုတ္လုပ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။) ဒီအခ်က္ကို ေက်ာ္လႊားႏိုင္ဖို႔ သတင္းစာမွာ ေၾကညာျပီး အနယ္နယ္ အရပ္ရပ္က ေျမြေတြကို ဝယ္ယူရပါတယ္။ တစ္ခါတေလ ေျမြဆရာက ေျမြေတြကို ကားတစ္စီးတိုက္ ဖမ္းလာျပီး လာေရာင္းတဲ့အခါ ဝယ္ယူဖို႔ သတ္မွတ္ထားတဲ့ အေကာင္အေရအတြက္ထက္ ပိုေနတဲ့အတြက္ ဝယ္ဖို႔ရာ အခက္ေတြ႔တတ္ပါတယ္။ မဝယ္ျပန္ရင္ သူ့ေျမြေတြ ဒီနားလႊတ္ခဲ့ရင္ ဒုကၡဆိုျပီး ၾကံဳခဲ့တာေတြ လည္းရွိသလို အခု Restaurant ေတြက ေျမြသားအတြက္ ေစ်းေကာင္းေပးဝယ္လို႔ ေျမြဝယ္ရတာ ခက္ခဲလာတာ မ်ိဳးလည္း ရွိပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခါ နယ္စပ္ကေနတဆင့္ တရုပ္ျပည္ေစ်းကြက္ကို ေမွာင္ခို ေရာင္းခ် ေနတာေတြလည္း ရွိပါေသးတယ္။ ခုထိေတာ့ ေျမြကို လုံေလာက္ေအာင္ ဝယ္ယူႏိုင္ပါတယ္။

ေျမြေတြရလာျပီဆိုေတာ့ သူတို႔ဆီက ေျမြဆိပ္ကို ထုတ္ယူရပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ့ေျမြေတြရဲ့ အဆိပ္ပမာဏဟာ လူေလးေယာက္က ေျခာက္ေယာက္ေလာက္အထိ ေသႏိုင္ေလာက္ေအာင္ျပင္းထန္တာမို႔ သတိထား ကိုင္တြယ္ရပါတယ္။ ေဒသ အမ်ိဳးမ်ိဳးက ေျမြဆိပ္ေတြကိုေပါင္းစပ္ျပီး ေျမြဆိပ္ေတြထဲက (common antigen) ကို ထုတ္ရပါတယ္။ ဒါမွလည္း ထုတ္လုပ္တဲ့ ေျမြဆိပ္ေျဖေဆးက ဘယ္ေဒသက snake bite ကိုမဆို သုံးလို႔ ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကေတာ့ ပထမ ကုန္ၾကမ္း ပါပဲ။

၂။ ျမင္း

တစ္ႏွစ္တာအတြက္ လုံေလာက္တဲ့ ASV ထုတ္လုပ္ႏိုင္ဖို႔ ျမင္းေကာင္ေရ ၃၀၀ ေလာက္လိုအပ္ပါတယ္။ တကယ္လုိခ်င္တာ က်န္းမာတဲ့ ေပါင္ ၁၀၀၀ အေလးခ်ိန္ရွိတဲ့ျမင္းျဖစ္ေပမယ့္ ျမင္းကို စီးပြားျဖစ္ ေမြးေရာင္းစားသူမရွိလို႔ ျမင္းပိန္ကေလးမ်ား (ေပါင္ ၇၀၀ေလာက္ အေကာင္)သာရပါတယ္။ ျမင္းအိုနဲ႔ သိပ္အသုံးမခ်ႏိုင္တဲ့ ျမင္းမ်ားသာ ရပါတယ္။ ျမင္းအစား ေဒၚလွၾကည္ေတြ သုံးလာေတာ့ျမင္းရွားတယ္ ဆိုပါစို႔။ ျမင္းတစ္ေကာင္ ၇သိန္းေက်ာ္ ေလာက္ ေပးရပါတယ္။ ျမင္းသစ္တစ္ေကာင္ေရာက္လာရင္ သူ့ဆီက ေရာဂါမ်ားပါလာခဲ့ရင္ အျခားျမင္းေတြကို မကူးစက္ႏိုင္ေအာင္ သီးသန္႔၂လ (quarantine) ခြဲထားရပါတယ္။ ျမင္းတစ္ေကာင္ရဲ့ တစ္ေန႔ စားစရိတ္က ၃၀၀၀က်ပ္ေလာက္ ရွိတာမို႔ တစ္လ ျမင္းစားရိတ္တင္ မနည္းလွပါဘူး။

၃။ Immunization

ဒီေနာက္ေတာ့ ျမင္းကို တစ္ေန႔ ေျမြဆိပ္အနည္းငယ္(LD 50 dose) တြက္ခ်က္ျပီး ထိုးေပးရပါတယ္။ ေျမြဆိပ္ (antigen) က ျမင္းခႏၶာ ကိုယ္ထဲေရာက္သြားတဲ့အခါ ျမင္းက ေျမြဆိပ္ေျဖပစၥည္း (Antibody) ကို ထုတ္ေပး ပါတယ္။ တစ္ခါတေလမ်ား ေျမဆိပ္ထိုးေပးရင္းနဲ႔ အဆင္မသင့္ရင္ ျမင္းေသသြားတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ ေန႔စဥ္ ျမင္းရဲ့ က်န္းမာေရးကို ၾကည့္ေနရပါတယ္။ ဒီလို ေျမြဆိပ္ေန႔စဥ္ ထိုးေပးေနရင္း ျမင္းရဲ့ ေသြးထဲမွာ ေျမဆိပ္ေျဖပစၥည္း (Anti-Snake Venom Level) ဘယ္ေလာက္အထိ တိုးတက္ ရွိေနျပီလဲဆိုတာ တိုင္းတာ ေနရပါတယ္။ အနည္းဆုံး ႏွစ္လခြဲ သုံးလေလာက္ၾကာတဲ့အခါ ျမင္းရဲ့ ေသြးရည္ၾကည္ထဲမွာ လုံေလာက္တဲ့ (ASV Level) ကို ရတတ္ပါတယ္။ MPF ရဲ ့ စက္ရုံမွဴးခမ်ာ ေန႔စဥ္ ျမင္း(နံပါတ္ေတြေပးထားပါတယ္)ရဲ့ က်န္းမာေရး Report ကို ဂရုစိုက္ေနရပါတယ္။

၄။ ေျမြဆိပ္ျပီး ျမင္းေသြးထုတ္ယူျခင္း၊ ေသြးရည္ၾကည္ခြဲထုတ္ျခင္း Separation of plasma from blood

အဲဒီအခ်ိန္ေရာက္ျပီဆိုရင္ ျမင္းဟာ ေဆးထုတ္လုပ္ဖို႔ အဆင္သင့္ျဖစ္တဲ့ တန္ဖိုးရွိတဲ့ (လူေတြကိုကယ္ဖို႔) သတၱဝါ ပါပဲ။ တစ္လကို တစ္ၾကိမ္၊ တစ္ၾကိမ္ကို ေသြး ၃ လီတာ စုပ္ထုတ္ရပါတယ္။ (ေခတ္မွီတန္ဖိုးၾကီး စက္ ကိရိယာေတြ မသုံးႏိုင္လို႔ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း၄၀ေလာက္က ထုတ္လုပ္ပုံကို ေျပာျပပါမယ္။) ဒီျမင္းေသြး ၃လီတာကို ဖန္ပုလင္းမွာထည့္ ျငိမ္ျငိမ္ေလး ေထာင္ထားတဲ့အခါ(Gravity Sedimentation Method) ၂၄နာရီေက်ာ္ၾကာခ်ိန္မွာ ေသြးမွာပါတဲ့ ေသြးနီဥနဲ႔ (Packed cell)ဟာ အနည္ထိုင္ျပီး အေပၚမွာ ေသြးရည္ၾကည္ကို ရပါတယ္။ ဒီေသြးရည္ၾကည္ကို ယူျပီးေတာ့ ေသြးနီဥအပိုင္းကို ျမင္းထဲ ျပန္သြင္းေပးရပါ တယ္။ ဒါမွမဟုတ္ရင္ ျမင္းဟာ ေသြးအား နည္းျပီး ေသဆုံးတတ္တာမို႔ ၾကာရွည္သုံးလို႔မရတတ္ပါဘူး။

၅။ Separation of ASV protein from plasma protein.

ေသြး ၃လီတာကို အနည္ထိုင္ရင္ ေသြးရည္ၾကည္ ၁.၂၅ (သို႔) ၁.၅လီတာေလာက္ပဲရပါတယ္။ ဒီေသြးရည္ၾကည္ (plasma) ထဲမွာ protein အမ်ိဳးမ်ိဳးပါပါတယ္။ အဲဒီProtein ေတြထဲက လိုခ်င္တာကေတာ့ ASV protein ပါပဲ။ ဒီေသြးရည္ၾကည္ကို အမိုးနီးယား ဆာလဖိတ္ (Ammonium Sulphate precipitation Method) နဲ့ အနည္ခ်လိုက္တဲ့အခါ လိုခ်င္တဲ့ ASV protein ေတြ အနည္က်လို႔ စုေဆာင္းရယူပါတယ္။
လက္ရွိသုံးစြဲေနတဲ့နည္းကေတာ့ (Caprylic acid precipitation method ) ပါပဲ.။ ေသြးရည္ၾကည္္ထဲက မလိုတဲ့ ပရိုတိန္းေတြကို Caprylic acid နဲ့ အနည္ခ်ျပီး ASV ပါတဲ့ ေသြးရည္ၾကည္ ( ASV IgG) ကို ခြဲထုတ္ယူတာပါပဲ..။

၆။ Bottling (Liquid form)

ဒီလိုနဲ႔ ရလာတဲ့ ASV Protein ကို အရည္ (Liquid form) နဲ႔ ပုလင္းသြတ္.။ သတ္မွတ္တဲ့ အေအးခ်ိန္မွာ အျမဲ ထားရပါတယ္။ ပစၥည္းထုတ္လုပ္ရာကေန ေနာက္ဆုံးေျမြကိုက္လူနာဆီ (from production to end user) အထိ သတ္မွတ္ထားတဲ့ အေအးမွတ္ (Cold chain) မွာ ထားရတာမို႔ အဲဒီ cold chain ပ်က္ခဲ့ရင္ ေဆးဟာ အလဟႆ ျဖစ္ရပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က ေက်းရြာေတြ (Station hospital) ေတြမွာ ေရခဲေသတၱာမရွိ ရွိျပန္ေတာ့လည္း မီးကမမွန္တာေၾကာင့္ ေျမြဆိပ္ေျဖေဆးဟာ ေဆးရုံၾကီးအဆင့္ေတြမွာသာ ရွိတတ္ပါတယ္။ (တစ္ခ်ိဳ့ တိုက္နယ္ေဆးရုံမွာေတာ့ ေနေရာင္ျခည္ စြမ္းအင္သုံး (Solar refrigerator . provided by UNDP) ေရခဲေသတၱာေလးေတြရွိေပမယ့္ ေဆးက အဆင္သင့္ လုံလုံေလာက္ေလာက္မရွိေနေတာ့ အခက္အခဲ ျဖစ္ရတာ ေပါ့။ ခက္ခက္ခဲခဲ အကုန္အက်ခံ ပင္ပန္းခံ ထုတ္လုပ္ထားတဲ့ end product ဟာ Infra-structure ျပည့္ျပည့္စုံစုံမရွိလို႔ လူနာဆီမေရာက္ႏို္င္၊ မေရာက္ခင္ ပ်က္စီးကုန္တာလည္း ဆုံးရွဳံးမွဳတစ္ခုပါပဲ။ ဒီအခက္အခဲေၾကာင့္ပဲ လူနာနဲ႔ေဆး ေတြ႔ရဖို႔အေရး "ေစာင့္စားလို႔သာ ေမာင့္မွာေနရတယ္.. ခင္ပ်ိဳႏွမရယ္" ဆိုျပီး အခ်ိန္ေပးေစာင့္လို႔ကလည္းမျဖစ္ အခ်ိန္လုျပီး ကုရတဲ့အခါ ေဆးရွိရာ အေရာက္ေျပးရင္း အခ်ိန္ေႏွာင္းလို႔ ဘဝတစ္ပါး ေျပာင္းသြားၾကရတာပါ။ ဒါေတြေၾကာင့္ ေျမြရွိ ကိုက္ခံရတဲ့သူရွိ ေဆးရုံရွိ ဆရာဝန္ရွိလွ်က္နဲ႔ကို အလွ်ားလိုက္ ေဆးရုံဆင္းခြင့္ရသြားသူေတြ ၂၀- ၂၁ရာစု ပဋာစာရီေတြ မနည္းေတာ့ပါဘူး။

ပရိမိတၱဇာလသုတ္ေလး သတိရမိပါရဲ့။

"ယတၳယတၳ (အၾကင္ၾကင္ေသာ) အ ပါဒကာ (ေျခမရွိေသာ သတၱဝါ သည္လည္းေကာင္း)………..မုခအႏၶံ (ပါးစပ္မဟႏိုင္ေစသတည္း).. ဆိုတာကို အလြတ္ရေအာင္က်က္ အိမ္ျပင္မထြက္ခင္ ေန႔တိုင္းရြတ္ေလာ့" ဆိုတာကို က်န္းမာေရးပညာေပးမွာ ထည့္ရမလို ျဖစ္ေနပါပေကာလား။

"ကိုင္း ဒီလိုဆို တစ္ႏွစ္တစ္ႏွစ္ လိုအပ္တဲ့ ေျမြဆိပ္ေျဖေဆးကို ဘယ္လို ထုတ္ႏိုင္မွာလဲ"ဆိုတာဟာ ..

၁။ လိုအပ္တဲ့ ျမင္းေကာင္ေရ ရေအာင္ ႏိုင္ငံျခားက stallion ျမင္းထီးအနည္းငယ္ တင္သြင္းရပါမယ္။ ျပီးေတာ့ ျပည္တြင္းမွာ မ်ိဳးစပ္ယူ (75% local Blood ပါမွ ဒီတိုင္းျပည္ေရေျမရာသီဥတုခံႏုိင္ရည္ရွိ) ရပါမယ္။

၂။ ေသြး ၃ လီတာ ထုတ္ျပီး Gravity Sedimentation method အစား Shaking Machine and Plasma pack ကို သုံးရပါမယ္။ ေသြးကို ပလတ္တစ္အိတ္ထဲထည့္ ဗဟိုခြာအားစံနစ္ (centrifugal action) နဲ့ ေသြးရည္ ၾကည္ခြဲထုတ္ရင္ ေသြးရည္ၾကည္ ၂လီတာေလာက္ ရပါတယ္။ ပထမစံနစ္ထက္ ေသြးရည္ၾကည္ရႏွဳန္း ပိုမ်ားပါတယ္။
ေနာက္စံနစ္တစ္ခုကေတာ့ ျမင္းကိုယ္ထဲကေသြးကို စက္ထဲထည့္လွည့္၊ စက္က ေသြးရည္ၾကည္ကိုခြဲထုတ္ျပီး ေသြးနီဥအပိုင္းကို ျမင္းထဲ တိုက္ရိုက္ ျပန္သြင္းတဲ့ စက္ပါပဲ။ အဲဒီစက္ကိုသုံးရင္ တစ္ၾကိမ္ကို ေသြးရည္ၾကည္ ၃လီတာ တစ္ျပိဳင္နက္ ထုတ္ႏိုင္ပါတယ္။ Automated Plasmaphresis Machine လို႔ ေခၚပါတယ္။

၃။ ေသြးရည္ၾကည္ထဲက anti-toxin ကို အမိုးနီးယား ဆာလဖိတ္ အနည္က်နည္းအစား ဒါမွမဟုတ္ (Caprylic acid နဲ့ အနည္က်နည္းအစား Tangential Fluid Filter (TFF Method) ဆိုတဲ့ ေခတ္မွီနည္းတစ္ခုကေတာ့ ASV Protein ကို စစ္ထုတ္ယူ (Filter) လုပ္ယူတာပါပဲ။ ေသြးရည္ၾကည္ထဲက ASV protein ရာခိုင္ႏွဳန္းျပည့္ ထုတ္ယူလိုက္ႏိုင္တဲ့ နည္းစံနစ္ပါပဲ။

၄။ ရလာတဲ့ ASV protein ကို အရည္အစား အခဲ crystal အျဖစ္ ထုတ္လုပ္ရပါမယ္။ ဒီ အဆင့္အတြက္ Freeze Dryer ဆိုတဲ့ စက္တစ္လုံး လိုအပ္ပါတယ္။ ASV protein အရည္ကို အရည္ခဲမွတ္ေအာက္အထိ အေအးခံျပီး အခဲလုပ္ရပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ ေလဖိအားကိုေလွ်ာ့ျပီး အပူျပန္ေပးရပါတယ္။ အလြန္နည္းတဲ့ ေလဖိအားမွာ ေရဆူမွတ္ (boiling temperature) က အလြန္နိမ့္ေလေတာ့ အနည္းငယ္ အပူေပးရုံနဲ့ ေရ (water component from ASV protein) အပိုင္းဟာ အခဲကေန အေငြ႕အဆင့္ကို တိုက္ရိုက္ေျပာင္းသြားပါတယ္။ အဲဒီေရေငြ႕ကို စုပ္ထုတ္လိုက္တဲ့အခါ ASV Protein ဟာ အခဲ Crystal form အျဖစ္ရလာပါတယ္။ ဒီလို ပုံေဆာင္ခဲေဆးကို Cold chain နဲ႔ ထိန္းသိမ္းထားစရာမလိုလို႔. သယ္ရတာလဲလြယ္. ေက်းရြာအေရာက္ ေျမြကိုက္လူနာနားအထိ ျဖန္႔ထားလို႔ရပါတယ္။ ပ်က္စီးေလလြင့္တာမရွိတဲ့အျပင္ အရည္ (Liquid form) ရဲ့ ေဆးအာနိသင္ သက္တမ္း ၃ႏွစ္သာရွိေပမယ့္ အခုရလာတဲ့ ပုံေဆာင္ခဲ Crystal form ရဲ့ သက္တမ္းဟာ ၅ႏွစ္ရွိတာမို႔ အလြန္ကို အဆင္ေျပ လွပါတယ္။ ေဆးကို လူနာလက္တစ္ကမ္းအကြာထိ ပို႔ေပးထားႏိုင္မွာပါ။
Freeze Dryer တစ္လုံးလည္ပတ္ရာမွာ ၇၂နာရီ ဆက္တိုက္ လည္ပတ္ရျပီး လည္ပတ္ေနစဥ္ လွ်ပ္စစ္မီး ျပတ္ေတာက္လို႔ လုံးဝမရပါဘူး။ ျပတ္ေတာက္ခဲ့ရင္ စက္ရဲ့ Compressor ေတြ Motor ေတြ ပ်က္စီးပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီစက္နဲ႔အတူ (UPS.. uninterrupted power supply) တစ္ခု မရွိမျဖစ္ လိုပါတယ္။

၅။ ဒီစက္ေတြကို ကၽြမ္းက်င္စြာကိုင္တြယ္ႏိုင္ဖို႔ ေရရွည္ ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းႏိုင္ဖို႔ လူေတြ နည္းပညာသင္တန္းေတြ လိုျပန္ပါတယ္။ ေနာက္ ဓါတ္ခြဲခန္းေတြ သုေသသနလုပ္ငန္းေတြအတြက္ ရန္ပုံေငြလိုပါတယ္။

ကုသေရးအပိုင္းမွာလည္း ကိုက္တဲ့အခ်ိန္မွာ ေျမြဆိပ္ ဘယ္ေလာက္ျပင္းသလဲ (toxicity) (ေျမြက တစ္ခုခုကို အရင္ကိုက္ထားရင္ ေျမြဆိပ္နည္းေနတတ္ပါတယ္)၊ လူ့ခႏၶာကိုယါထဲ အဆိပ္ဘယ္ေလာက္ ဝင္သြားသလဲ (amount of venom injected)။ လူနာရဲ့ နဂို အသည္းအေျခအေန ေက်ာက္ကပ္အေျခအေန ဒါေတြကိုအေျခခံလို႔ ေဆး ဘယ္ေလာက္ေလာက္ ထိုးရမလဲ။ (Initial Dose = 4 ampules)။ ဘယ္လို လကၡဏာေတြကို ၾကည့္ျပီး ေဆးထပ္ထိုးသင့္မထိုးသင့္ဆိုတဲ့ ဆုံးျဖတ္ရမယ့္ criteria ေတြ၊ ေသြးထဲမွာ ေျမြဆိပ္က်န္ေနေသးသလား တိုင္းတာႏိုင္မယ့္ နည္းစံနစ္ ၊ ပစၥည္း (Testing Material and Method) ေတြ..ဒီလိုဒီလို ေလ့လာစရာ သင္ယူစရာ သုေသသနျပဳစရာ မ်ားျပားလွပါတယ္။
ဒီလိုအပ္ခ်က္ေတြကို တြက္ခ်က္ၾကည့္လိုက္ေတာ့ လိုအပ္ေငြ (Fund) က ေဒၚလာ ငါးသိန္းနဲ႔ တစ္သန္းၾကားေလာက္ရွိတယ္ဗိ်ဳ့..

ဒီေလာက္ေငြနဲ႔ စက္ေတြတပ္ဆင္လည္ပတ္ထုတ္လုပ္ႏိုင္ခဲ့ရင္ တစ္ႏွစ္ေျမြကိုက္ေသဆုံးသူ ေတာင္သူလယ္သမား တစ္ေထာင္ေက်ာ္ကို အသက္ေဘးက ကယ္တင္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္..။ တစ္ႏွစ္တည္း မဟုတ္ပါဘူး။ စက္ေတြ လည္ပါတ္ေနသမွ် ကာလပါတ္လုံး ႏွစ္တိုင္းဆိုပါေတာ့..။"ျပႆနာတစ္ရပ္ျဖစ္လာျပီဆိုရင္ ဟိုလူ ဟိုဌာနကို တာဝန္လႊဲခ်၊ ဒီပုဂၢိဳလ္ ဒီဌာနကို အျပစ္ဖို႔ေနမယ့္အစား ကိုယ္နဲ႔ တိုက္ရိုက္သက္ဆိုင္သည္ျဖစ္ေစ မသက္ဆိုင္သည္ျဖစ္ေစ ကိုယ္တတ္ႏိုင္တဲ့ အပိုင္းေလးမွာ တတ္ႏိုင္ သမွ်ေလး ကူညီေဆာင္ရြက္ျပီး ေျဖရွင္းေပးၾကမယ္ဆိုရင္ ျပႆနာေတြကို ေက်ာ္လႊားႏိုင္မွာ အမွန္ပါပဲ။"

မိတ္ေဆြမ်ားခင္ဗ်ား-မိမိတို႔နဲ႔ လက္လွမ္းမီရာမွာ ဒီလိုေငြေၾကးလွဴဒါန္းႏိုင္မယ့္ စိတ္ဝင္စားမယ့္ လူပုဂၢိဳလ္ အဖြဲ႔အစည္းမ်ား ရွိခဲ့ရင္ ကူညီရွာေဖြေပးၾကပါလို႔ အကူအညီ ေတာင္းခံပါရေစ..။


(ေမာင္ေမာင္ျမင့္)
၂၇ ဇန္နဝါရီ ၂၀၁၂

Maung Maung Myint
၂၀၁၁ ဇြန္လနဲ့ ႏိုဝင္ဘာလၾကားမွာ ကၽြန္ေတာ္ potential donner တစ္ဖြဲ႔နဲ႔ ေဆြးေႏြးပြဲ ၆ၾကိမ္ လုပ္ခဲ့တယ္..။သက္ဆိုင္တဲ့သူေတြ စားပြဲဝိုင္းမွာ မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္ အေသးစိတ္ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကတယ္။

ဒါေပမယ့္ မေအာင္ျမင္ခဲ့ဘူး...။

၂၀၁၁ ရဲ့ ဆုံးရွဳံးမွဳ မွတ္တမ္းေပါ့ဗ်ာ.

:(

Maung Maung Myint
ဆရာ Maung Maung Oo ခင္ဗ်ား.. ဆရာ့ကို ေျပာျပခ်င္တဲ့ စကားေတြပါပဲ..

ျမင္းေတြကို နံပါတ္တပ္ျပီး အေကာင္ ၁၀၀၀ ျပည့္သြားရင္. အသစ္ျပန္စရတယ္...

အခု ၄ၾကိမ္ေျမာက္ စထားတာျဖစ္လို့ အေကာင္ ၃၀၀၀ ေက်ာ္ သုံးခဲ့ျပီးျပီ...

Friday 27 January 2012

'ပညာ' ဘာနဲ. 'ေရး' ပါမယ္ -၃ (ခ်ဲ.ထြင္ရမည့္ မိုးကုတ္စက္၀ိုင္းမ်ား)


၁။ ႀကိဳေျပာရမည့္ စကားကို အပိုင္း-၃ ေရာက္မွ ေျပာပါမည္။ ဆရာႀကီးလုပ္သည္ ျဖစ္မွာစိုး၍ျဖစ္ပါသည္။ စာမတတ္လွ်င္ လမ္းမွာ ထြက္ဖတ္သကဲ့သို. ဖတ္မိေတြးမိသည္မ်ားကို ေျပာပါသည္။ တတ္သူမ်ားမွ လိုသည္တို.ကို ျပင္ေပးေစခ်င္ပါသည္။ ေဆးပညာသင္ၾကားေရးသည္ အင္မတန္အေရးႀကီးပါသည္။ ေဆးတကၠသိုလ္မ်ားမွ ေမြးထုတ္လိုက္ေသာ ဆရာ၀န္တို.၏ အရည္အေသြးကို 'ပံုအပ္' ရမည့္သူမ်ားမွ ယံုၾကည္ထိုက္ေသာအဆင့္၊အေနအထားရိွေစခ်င္၍ ေျပာပါသည္။ ခ်ိန္ရြယ္ရာစာဖတ္သူသည္ ေဆးတကၠသိုလ္မ်ားမွ အလုပ္၀င္ကာစ သရုပ္ျပမ်ားျဖစ္ပါသည္။ သို.ေသာ္ က်န္ဆရာ၀န္မ်ားအတြက္လည္း အသံုး၀င္မည္ဟု ယံုၾကည္ပါသည္။

၂။ ဆရာ၀န္အားလံုးသည္ ဆရာမ်ားျဖစ္သင့္ပါသည္။ သင္ၾကားေပးျခင္းသည္ ႏွစ္ႀကိမ္ေျမာက္ သင္ယူျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ (To each is to learn twice.) ေခတ္၏ အေျပာင္းအလဲမ်ားကို မၾကည့္ပဲ ေရွးရိုးနည္းလမ္းမ်ားအတိုင္းသာ သြားေနပါက အဆင္ေျပမည္မဟုတ္ပါ။ ခက္သည္က ေရွးရိုးနည္းကိုပင္ စက္စင္ေအာင္မသိပဲ စာေမးပြဲေအာင္ေရးအတြက္ 'ဒါပဲက်က္' စာမ်ားကို ေပးေနၾကေသာ ဆရာေလးမ်ား မ်ားစြာရိွေနနိုင္ပါသည္။ က်ဴရွင္ဆရာ၊ ဂိုက္ဆရာတို.သည္ ေက်ာင္းသားတို.လုပ္ရမည့္အလုပ္ (ေမးခြန္းေလ့လာျခင္း၊ ႏွဳတ္စ္ ထုတ္ျခင္း၊ စသည္တို.ကို) ေသခ်ာစြာလုပ္ေပး၍ စနစ္တက် ဖ်က္စီးၾကပါသည္။ (ဂိုက္ကို ဆန္.က်င္ျခင္းမဟုတ္ပါ၊ ဂိုက္သင္ေပးျခင္း၏ အခြင့္အလမ္းေကာင္းကို 'ဆရာမ်ားကိုယ္တိုင္ တလြဲသံုး' ေနျခင္းကို စိတ္မေကာင္း၍ ေျပာပါသည္)

၃။ ေဆးတကၠသိုလ္မ်ားသည္ စိန္ေခၚခ်က္မ်ားစြာ၊မ်ားစြာျဖင့္ ရင္ဆိုင္ေနရသလို၊ ရင္ဆိုင္လာစရာ မ်ားလည္း ရိွပါသည္။ ထိုစိန္ေခၚခ်က္မ်ားသည္ လူ.အဖြဲ.အစည္း၊ လူနာ၊ ဆရာ၀န္ႏွင့္ ေဆးေက်ာင္းသားမ်ားဆီမွ ထြက္ေပၚလာၾကပါသည္။ အမွန္စစ္စစ္ စိန္ေခၚခ်က္ဟူသည္ အေျပာင္းအလဲမ်ားမွထြက္ေပၚလာျခင္းသာ ျဖစ္ပါသည္။ ထိုစိန္ေခၚခ်က္မ်ားကို ျဖစ္ေပၚေစေသာ အေျပာင္းအလဲမ်ားကို စာရင္းခ်ၾကည့္ပါက ေဆးပညာပိုင္းဆိုင္ရာ အသိအျမင္ (Medical Knowledge) လူနာတို. လိုအပ္ခ်က္ (Patients’ expectations)  ေဆးေက်ာင္းသားတို. လိုအပ္ခ်က္ (Students’ Requirements) က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွဳ စနစ္ (Healthcare Delivery) ဆရာ၀န္တို. စြမ္းေဆာင္ရည္ႏွင့္ ထမ္းေဆာင္၀န္ (Doctors’ Avaliavility and Workload) တို. ျဖစ္ပါသည္။

၄။ ေဆးပညာသည္ အရိွန္အဟုန္ျဖင့္ တိုးတက္ေျပာင္းလဲေနပါသည္။ သို.ေသာ္ ေဆးေက်ာင္းတြင္သင္ၾကားရေသာ ပညာရပ္သည္ အကန္.အသတ္ႏွင့္သာျဖစ္ပါသည္။ အခ်ိန္၏ ကန္.သတ္ျခင္း၊ ပညာလိပ္ပတ္မလည္မွီ ျဖတ္ေတာက္ယူရေသာ အသိကန္.သတ္ျခင္းမ်ား စသည္ျဖင့္ရိွပါသည္။ သင္ၾကားေပးရမည့္ Objective ေရြးခ်ယ္ရာတြင္ အင္မတန္ခက္ခဲသလို အင္မတန္မွ ဂရုစိုက္ရမည့္ သေဘာရိွပါသည္။ ထို.အတူ အသစ္ ျဖစ္ေသာ နည္းပညာမ်ား၊ ေတြ.ရိွခ်က္မ်ားလည္း ေပၚထြက္လာေနပါသည္။ ထိုအေျပာင္းအလဲမ်ားသည္ သင္ၾကားေရးအတြက္ စိန္ေခၚခ်က္မ်ားျဖစ္ပါသည္။ ဆရာ၀န္မ်ားအား ဘ၀တစ္ေလ်ာက္စာ သင္ယူေလ့လာမွဳ အေလ့အထကို ထည့္သြင္းေလ့က်င့္ေပးေရးသည္ စိန္ေခၚခ်က္တစ္ရပ္ျဖစ္ေပသည္။ Life long learning သည္ အျခားနယ္ပယ္မ်ားထက္ ေဆးပညာနယ္ပယ္တြင္ ပို၍ အေရးႀကီးပါသည္။

၅။ လူနာတို. ေမွ်ာ္လင့္ထားေသာ လိုအပ္ခ်က္တို.သည္ ေဆးပညာသင္ၾကားေရးနယ္ပယ္မွ လူမ်ား အေလးထားရမည့္ ကိစၥ ျဖစ္လာပါသည္။ လူနာတို.အား သတင္းအခ်က္အလက္ ေကာင္းမြန္ျပည့္၀စြာ ရရိွေစေရးသည္ ေရွ.တန္းတက္လာပါသည္။ ေရွးယခင္ကလို ကုသမွဳဆိုင္ရာဆံုးျဖတ္ခ်က္တို.သည္ ဆရာ၀န္ တစ္ဦးတည္း သေဘာထက္ မွ်ေ၀ဆံုးျဖတ္ (Share the decision making) မွဳဘက္ကို လိုအပ္လာပါသည္။ ထိုအျပင္ လူနာတို.သည္ ယဥ္ေက်းေဖၚေရြေသာ သတင္းအခ်က္အလက္မွ်ေ၀ျခင္း (courteous communication) ႏွင့္ ထိုက္သင့္ေလ်ာက္ပတ္ေသာ အက္တီက်ဳ ကို ေတာင္းဆိုလာပါသည္။ လူ.အဖြဲ.အစည္းသည္ accountability ကို ေမွ်ာ္လင့္လာပါသည္။ (ဘာသာမျပန္တတ္ပါ)  Evidence Base Medicine ဟု ဆိုပါသည္။

၆။ ေဆးေက်ာင္းသားတို.၏လိုအပ္ခ်က္မ်ား လည္း ေျပာင္းလဲလာပါသည္။ သင္ၾကားမွဳတြင္ ကြာလတီရိွေစရန္ႏွင့္ စည္းစနစ္က်ေစရန္ ႏွစ္မ်ိဳးလံုးကို ျမင့္မားစြာ ေတာင္းဆိုလာပါသည္။ထို.အျပင္ တစ္ႏွစ္တစ္ႏွစ္ ေဆးတကၠသိုလ္မ်ားတြင္ လက္ခံေသာ ေက်ာင္းသားအေရအတြက္ တိုးလာျခင္းသည္လည္း ထည့္သြင္းစဥ္းစားရမည့္ အခ်က္ ျဖစ္ပါသည္။ ေဆးေက်ာင္းသားတို.၏ လူမွဳေရး၊ ဘာသာေရး၊ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ ေနာက္ခံအေျခအေနသည္လည္း ပို၍ က်ယ္ျပန္.ကြဲျပားလာပါသည္။

၇။ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မွဳစနစ္ ျဖန္.ေ၀က်င့္သံုးမွဳ ပံုစံလည္း ေျပာင္းလဲသြားပါသည္။ လူနာကို ကုသေပးရန္ ေလ့က်င့္ေမြးထုတ္ရာမွ ကြန္ျမဴနတီအေျခခံေသာ ေစာင့္ေရွာက္မွဳအတြက္ ေလ့က်င့္ေမြးထုတ္မွဳဆီသို.  ဦးတည္လာရပါမည္။ အစုအဖြဲ.ျဖင့္ ေစာင့္ေရွာက္ျခင္း၊ မာတီပေရာဖက္ရွင္နယ္ ခ်ဥ္းကပ္ျခင္းမ်ားကို ေရြ.လာပါသည္။

၈။ ထိုသို.ေသာ ေျပာင္းလဲျခင္းမ်ားသည္ ေဆးပညာသင္ၾကားေရးတြင္ ထည့္သြင္းစဥ္းစားရမည့္ စိန္ေခၚေနေသာ အေျပာင္းအလဲမ်ားျဖစ္ပါသည္။ ထို.အတူ ခ်ဲ.ထြင္ရမည့္ မိုးကုတ္စက္၀ိုင္းမ်ားလည္း ျဖစ္ပါသည္။ ယေန.ကမာၻတြင္ ႀကံဳေနရေသာ ေဆးပညာသင္ၾကားေရးဆိုင္ရာ စိန္ေခၚခ်က္မ်ားသည္ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းႀကံဳၿပီးျဖစ္သည္မ်ား၊ မႀကံဳရေသးသည္မ်ား ရိွသလို ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ သီးသန္. ျဖစ္ေနေသာ စိန္ေခၚခ်က္မ်ားစြာလည္း ရိွေနပါေသးသည္။

(ဆက္ပါမည္)

'ပညာ' ဘာနဲ. 'ေရး' ပါမယ္ -၂ (ပစ္မွတ္ေပ်ာက္ေသာမုဆိုး သို.မဟုတ္ ဆရာ)


၁။ အေတာ္ေတာ့ ဂြ က်ပါသည္။ ပညာသင္ၾကားေရးအေၾကာင္း ေျပာခ်င္ေသာအခါ အေမဘုတ္ခ်ည္မ်ွင္ေထြးလိုပင္ တစ္စဆြဲလွ်င္ သံုးစေလာက္က အမွ်င္တန္းပါလာပါလိမ့္မည္။ ႏြယ္ပင္ ကို အဖ်ားက ကိုင္ေျပာမိသလား၊ အရင္းကကိုင္ေျပာမိသလား၊ အလယ္ကကိုင္ေျပာမိသလားပင္မေသခ်ာတတ္ပါ။ တခါတရံ သူ.ႏြယ္ကိုကိုင္၍ ကိုယ့္ႏြယ္လိုလို ေျပာမိတတ္ပါသည္။ သူ.ေရေျမမွာ ေပါက္ေသာႏြယ္သည္ ကိုယ့္ေရေျမမွာ ရွင္မရွင္ စဥ္းစားမိၾကပါ၏ေလာ။ ဂြေတာ့လည္းက်ပါေပသည္။

၂။ ထားပါ။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ထင္းကနဲေနေသာ တစ္စေတာ့ ဆြဲရပါလိမ့္မည္။ သင္ၾကားေရး အေၾကာင္းေျပာလွ်င္ေတာ့ မပါမျဖစ္ဆိုတာရွာလွ်င္ ကယ္ရီကူလန္ (Curriculum) ဆိုသဟာေတာ့ ေတြ.ပါမည္။ ယင္းသင္ရိုးညႊန္းတမ္း ကလူကလန္ႀကီး တြင္ အေရးအႀကီးဆံုးေျပာပါဆိုလွ်င္ေတာ့ Objective လို.သမားစဥ္ေျဖခဲ့ၾကပါသည္။ သို.ျဖစ္၍ objective အေၾကာင္း ပညာဘာနဲ.ေရး -၁ တြင္ တို.ထားခဲ့ပါသည္။

၃။ ထို ဦးတည္ရာ objective တို. ဦးတည္ရာ နယ္ပယ္ (domain) ႀကီးသံုးခုရိွသည္ဆိုပါသည္။ နားရွဳပ္ေတာ္ မမူၾကပါႏွင့္။ ပညာသင္ၾကားသူဆရာတို. ခ်ိန္ရြယ္ပစ္ခတ္ရာ နယ္ပယ္သံုးခုပါ။ ဥပမာေပးပါမည္။ ဓားခုတ္လွံထိုးသင္ၾကားပံုႏွင့္ ကဗ်ာလကၤာ သင္ၾကားပံုမတူပါ။ ခ်ိန္ရြယ္ရာမတူ၍ ေလ့က်င့္ပံုမတူပါ။ ထို နယ္ပယ္သံုးရပ္ကို စာသံေပသံျဖင့္ Cognitive Domain, Psychomotor Domain , Affective Domain ဟု ေျပာၾကပါသည္။ ဦးေႏွာက္ဆိုင္ရာကၽြမ္းက်င္မွဳ  intellectual skills ကို ကြန္နက္တစ္ဒိုမိန္း၊ လက္ေတြ.ပိုင္းဆိုင္ရာကၽြမ္းက်င္မွဳ Practical Skills ကို ဆိုင္ကိုေမာ္တာဒိုမိန္း၊ ဆက္ဆံေရးဆိုင္ရာကၽြမ္းက်င္မွဳ (ဘာသာျပန္ပံုမႀကိဳက္ပါ၊ အျခားစကားရွာမရ၍ သံုးပါသည္) Communication Skills ကို အဖက္တစ္ဖ္ဒိုမိန္းဟု ဆိုၾကပါသည္။ အင္မတန္နားရွဳပ္ရပါသည္။ ဦးေႏွာက္၊ လက္ႏွင့္ ႏွလံုးသားဟု လြယ္လြယ္သာ မွတ္ေစခ်င္ပါသည္။

၄။ ဦးေႏွာက္ပိုင္းဆိုင္ရာကို ခ်ိန္ရြယ္ပစ္ခတ္လိုလွ်င္ အဆင့္သံုးဆင့္ရိွပါသည္။ ပထမဆံုး အခ်က္အလက္မ်ားကို မွတ္မိျပန္ေျပာနိုင္ျခင္း recall of facts  ျဖစ္ပါသည္။ အလြတ္က်က္ အဆင့္ျဖစ္ပါသည္။ အလာ္တန္းေက်ာင္းသားဘ၀က စာျပန္ရျခင္းကို သတိရေစလိုပါသည္။ ဒုတိယအဆင့္သည္ မွတ္သားသိရိွသမွ် အခ်က္အလက္မ်ားကို အသံုးျပဳ၍ အေျခသစ္အေနသစ္တြင္ အသံုးျပဳတတ္ျခင္း interpretation of data ျဖစ္ပါသည္။ သခ်ၤာဥာဏ္စမ္း ေျဖသလိုပင္ျဖစ္ပါလိမ့္မည္။ ေနာက္တစ္ဆင့္သည္ ျပႆနာေျဖရွင္းျခင္း problem solving ျဖစ္ပါသည္။ လိုအပ္ေသာ အခ်က္အလက္မ်ားကို ျပႆနာတြင္ ထည့္သြင္းေျဖရွင္းနည္းျဖစ္ပါသည္။ စာစီစာကံုး ေျဖသလိုျဖစ္မည္ဟု ေတြးရပါသည္။ မွားလွ်င္ ျပင္ၾကပါ။

၅။ စကားစပ္၍ က်န္သည္တို.ကို မေျပာမီ ျမန္မာနိုင္ငံအေၾကာင္းေျပာရပါမည္။ စာေမးပြဲစနစ္သည္ ျမန္မာပညာေရးကိုဖ်က္ဆီးလိုက္ေသာ တရားခံမ်ားျဖစ္ေနမည္လား။ အခ်က္တစ္ခုထဲကို လက္ညိဳးမထိုးလိုေသာ္လည္း အေရးႀကီးသည့္ အခ်က္ေတာ့ျဖစ္ပါမည္။ ကေလးမ်ားသည္ စာတတ္ဖို.ထက္ စာေမးပြဲကို ခ်ိန္ရြယ္ပစ္ခတ္ဖို.သာ အားသန္ေနပါသည္။ ကေလးမ်ားအပစ္မဟုတ္ပါ။ ဆရာမ်ားကလည္း စာေမးပြဲ ေမးမည္ကိုသာ ဖိသင္ေနပါသည္။ ဆယ္တန္းအထိသည္ ကြန္နတစ္ဒိုမိန္း၏ ပထမအဆင့္ recall of facts မွာပင္ တစ္ေနပါသည္။ ဆယ္တန္းေအာင္ေတာ့မွ ေကာင္းလာမည္လားေတြးေသာ္လည္း ထူးမျခားနားပါပင္။ က်ဴရွင္မ်ားကိုတရားခံရွာရမည္လားမသိ။ ဘြဲ.ရလာသည္အထိ ဒုကၡေပးခဲ့ေသာ အရာသည္ ထို ဒိုမိန္းပင္ျဖစ္မည္လားမသိ။

၆။ ဆရာမ်ားကို လက္ညိဳးထိုးစြပ္စြဲလွ်င္ ဆရာမ်ားဆဲၾကမည္လားမသိ။ ပညာကို ဇြန္းျဖင့္ ခြံ.လွ်င္ ခြံ.သမွ်၊ပါးစပ္ထျေရာက္သမွ်ကိုပဲ၀ါး၍ ေက်နပ္ေနၾကပါမည္။ ပညာပင္လယ္စပ္၀ယ္ ေျခေထာက္ကေလးစမ္းေထာက္ၾကည့္ရန္ ႀကံရြယ္ေသာကေလးမ်ား ရိွခဲ့ပါသလား၊ ရိွခဲ့လွ်င္ (ဆရာမ်ားက) အားေပးၾကပါသလား။ (နစ္မည္စိုး၍) တားခဲ့ၾကပါသလား။ ေမးခ်င္ေသာေမးခြန္းမ်ားပါ။ ကၽြန္ေတာ္ကေတာ့ ပုဂံ ဘုရားေတြ ဖူးရန္လာၿပီးမွ ဘုရားေရွ.၀ယ္ထိုင္ကာ လမ္းညႊန္စာအုပ္ေလးေတြ ၀ယ္ဖတ္ေနသူမ်ားကို လွမ္းေျပာခ်င္ေနေသာစကားရိွပါသည္။ ေသဟဲ့။

(ဆက္ပါမည္)

'ပညာ' ဘာနဲ. 'ေရး' ပါမယ္-၁ (ေျခသာလွ်င္……..ယဥ္)


(ပညာေရး အေၾကာင္း တို.တိတို.တိ ေရးမည္ဟု ႀကံရြယ္ထားပါသည္။ ထံု.ပိုင္း ထံု.ပိုင္း စထားေသာကိစၥမ်ားမ်ားေနပါၿပီ။ ဆရာ၀န္မ်ား၏ အက္တီက်ဳကိုေဇာင္းေပးရန္ႀကံရြယ္ထားေသာ 'ေျဖာင့္ယူရမည့္ အခ်က္မ်ား' လည္း ႏွစ္ပုဒ္ပဲေရးရေသးပါသည္။ ေရးရင္းႏွင့္ စိတ္ကုန္လာတာလည္းပါပါသည္။ နင္လည္း ဒီပုတ္ထဲကဒီပဲပါပဲဟု ကိုယ့္ကိုကိုယ္ ဆံုးမတာလည္း၊အဟင္း ။ပါပါသည္။ ယခုလည္း စာေမးပြဲတြင္ လက္ေတြ.ကိုသာ သေဘာက်သည္ဟူေသာ ကြန္မန္.တစ္ခုေၾကာင့္ ပညာေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ စေရးပါသည္။ ပိုက္ဆံမရ ၊ဆဲခံရေသာစာမ်ားဘာေၾကာင့္ေရးပါသနည္းဟု ေမးလွ်င္ ေျဖရခက္ပါသည္။ တာ၀န္ယူမွဳ၊ဘာမွဳ၊ညာမွဳ ေလ်ာက္ေျပာလွ်င္ရေသာ္လည္း အူယား၍ပါဟု (ဆရာကိုတာေျဖသလို) ေျဖပါမည္။)

၁။ သြားရမည့္ ခရီးကားေ၀းေသးသည္။ ေျခသာလွ်င္ ယဥ္အျဖစ္ရိွကုန္၏။ (ေ၀ႆသရာဇာတ္၊ နံရံေဆးေရးပန္းခ်ီမွစာ)

၂။ ျမန္မာ အသိဥာဏ္မွ ပညာကိုမဆိုလိုပါ။ ျမန္မာအသိမွ ျမတ္စြာဘုရားေဟာေသာ ထိုးထြင္းသိသည့္ ပညာအေၾကာင္း ရွဳပ္လာမည္စိုး၍ ႀကိဳေျပာထားျခင္းပါ။ ပညာေရး (Education) အေၾကာင္းသာေျပာပါမည္။  အက်ယ္အျပန္.မသိ၍ အျပန္.က်ယ္က်ယ္မေျပာနိုင္ပါ။ သိသမွ် ေျပာရေသာေၾကာင့္အားနာပါသည္။ ဖိုးဆိုခ်င္ ခင္ေမာင္ညြန္.ဟုသာ နာမည္တပ္ၾကပါေလ။

၃။ ဖြင့္ဆိုခ်က္က စေျပာရမည္။ ပညာဆိုသည္မွာ ကာလတစ္ခုအတြင္း သင္ယူသူတစ္ေယာက္၏ ရည္စူးထားေသာ အမူအက်င့္ေျပာင္းလဲျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ (expected change in the behavior of the learner in the course of a given period) ရည္စူးထားေသာ ေျပာင္းလဲမွဳ ျဖစ္ပါသည္။ ေျပာင္းေတာ့ေျပာင္းတယ္။ မာနေတြပဲႀကီးလာတယ္ဆိုလွ်င္ ပညာေရးဟုတ္မဟုတ္ ဆင္ခ်င္ေတာ္မူၾကပါ။

၄။ ရည္စူးထားေသာ အမူအက်င့္မ်ားကို ပညာေရးဦးတည္ခ်က္မ်ား( educational objectives) မ်ားျဖင့္ ရွင္းလင္းစြာ ေဖၚျပရပါမည္။ သင္ယူသူ ယခင္က မလုပ္နိုင္သည္ကို သင္ၾကားမွဳအခ်ိန္ကာလတစ္ခုအၿပီးတြင္လုပ္နိုင္ရပါမည္။  ယခု ေတာ့ ပညာေရး ဦးတည္ခ်က္မ်ား သည္ အလြန္အေရးႀကီးသည္ဟုသာ မွတ္ယူထားေစခ်င္ပါသည္။

၅။  ယခင္က ပညာသင္ၾကားမွဳ အယူအဆသည္ အေတြ.အႀကံဳေပၚတြင္အေျခခံပါသည္။ ဆရာက ဘာသင္ရမည္ကို 'သိ' သည္။ နည္းလမ္းေရြးသည္။ သင္သည္။ စာေမးပြဲစစ္သည္။ ေအာင္၊က်ဆံုးျဖတ္သည္။ ဆရာဗဟိုျပဳ ကိစၥျဖစ္သည္။ ေက်ာင္းသားတစ္ဦးခ်င္း၏ ကိုယ္ပိုင္စြမ္းရည္၊ ဆရာတစ္ဦးခ်င္း၏ စြမ္းရည္၊ တိုင္းျပည္လိုအပ္ခ်က္ အရ ဆီိေလ်ာ္မွဳရိွမရိွ တို.ကို ထည့္သြင္းတြက္ခ်က္မွဳ အားနည္းသည္။

၆။ အသိဥာဏ္ဆိုင္ရာ ဖြင့္ထုတ္မွဳ (knowledge explosion) ျဖစ္စဥ္ ၿပီးသည့္ေနာက္ ေက်ာင္းသားဗဟိုျပဳ ပညာေရးကိုစဥ္းစားလာၾကသည္။ ေက်ာင္းသား (သင္ယူသူ) ကို္ယ္တိုင္၊သိသင့္ေသာ၊ သိမွျဖစ္မည္ျဖစ္ေသာ၊သိလွ်င္ေကာင္းေသာ အရာမ်ားကို ေရြးခ်ယ္ရမည္။ သင္ယူမွဳ အၿပီးတြင္ တတ္ေျမာက္ရမည္ျဖစ္ေသာ ပညာေရးဦးတည္ခ်က္မ်ား( educational objectives) ကိုလည္း ရွင္းလင္းစြာ ေဖၚထုတ္ထားရမည္ျဖစ္သည္။

၇။ ရည္ရြယ္ခ်က္ (aim) ႏွင့္ ဦးတည္ခ်က္ (objective) တို.ကို ခြဲထုတ္သိထားရပါမည္။

၈။ ရည္ရြယ္ခ်က္သည္ ေရာက္ရမည့္ ပန္းတိုင္ကို အလြန္ေယဘုယ်ဆန္စြာ ေဖၚျပျခင္းသာျဖစ္သည္။ ( general statement of intent, a goal to be reached) ဥပမာ ဆရာ၀န္ေကာင္းတစ္ေယာက္ျဖစ္လာေစရန္။ သို.ေသာ္ဆရာ၀န္ေကာင္းဆိုသည္မွာ ဘာလဲ၊ ဘာေတြတတ္ရမည္လဲ။ ဘယ္အထိတတ္ရမည္လဲ။ ဘယ္လိုအမူအက်င့္ရိွရမည္လဲ။ Aim တြင္ ေဖၚျပရန္ခက္ပါမည္။

၉။ ဦးတည္ခ်က္ (objective) သည္လည္း ေရာက္ရမည့္ပန္းတိုင္ပါ။ သို.ေသာ္ ပိုမို တိက်ေသာ ေဖၚျပခ်က္မ်ားျဖင့္ ေဖၚျပရပါမည္။ တနည္းေျပာလွ်င္ တိုင္းတာ၍ ရေသာ ေမ်ာ္လင့္ထားသည့္ အမူအက်င့္မ်ားပါ၀င္ရပါမည္။(ေနာက္ပိုင္းတြင္ ရွင္းပါမည္)

၁၀။ behavior change of the learner သင္ယူသူ၏ အမူအက်င့္မ်ားေျပာင္းလဲေရးကို ဦးတည္သျဖင့္ သင္ယူမွဳ ဦးတည္ခ်က္မ်ား (learning-objectives) ဟု အမည္တပ္ၾကပါသည္။ အမူအက်င့္မ်ားေျပာင္းလဲေရးကို ဦးတည္သျဖင့္ အမူအက်င့္ဆိုင္ရာ ဦးတည္ခ်က္မ်ား ( behavioral objectives) မ်ားဟုလည္းေခၚၾကပါသည္။ ေခတ္သစ္ပညာေရး၏ အေရးႀကီးေသာ အုတ္ျမစ္မ်ားလည္း ျဖစ္ပါမည္။

(ဆက္ပါမည္)

ငါးစိမ္းသည္ေတြလား၊ ဆရာ၀န္ေတြလား


၁-၁။ 'တခါတခါ ဆရာ၀န္ေတြလား၊ ငါးစိမ္းသည္ေတြလား။ ခြဲျခားရခက္တယ္။ ဒီစကားေျပာလို. ဆရာ၀န္အားလံုးနဲ. မိတ္ေဆြပ်က္ရလည္း ၀မ္းမနည္းပါ။' သည္စကားကို ေျပာသူသည္ ဂ်ာနယ္လစ္တစ္ေယာက္မဟုတ္ပါ။ အရပ္သားတစ္ေယာက္မဟုတ္ပါ။ အႏုပညာရွင္ ဆိုသူတစ္ေယာက္မဟုတ္ပါ။ ဆီလီဘရစ္တီ တစ္ေယာက္ မဟုတ္ပါ။ ဆရာ၀န္မွ 'ဆရာ၀န္ စစ္စစ္' တစ္ေယာက္သာ ျဖစ္သည္။
၁-၂။ ၾကားကာစကမူ အေတာ္စိတ္ဆိုးပါသည္။ ေျပာသူက ဆရာ၀န္ျဖစ္၍ ပို၍စိတ္ဆိုးပါသည္။ သို.ေသာ္ (ထိုစကားသည္ အစြန္းသို.ေရာက္သြားသည့္တိုင္) အမွန္တရား ပါေနသည္ကိုေတာ့လည္း စိတ္ထဲတြင္ သိေနသည္။ ဘာေၾကာင့္ သူေျပာသလဲ၊ ဘယ္လို စိတ္သမူဟနဲ. သူေျပာသလဲ ျပန္လည္ဆန္းစစ္ခ်င္လာသည္။

၁-၃။ ဆီလီဘရစ္တီေပါက္စေလးတစ္ေယာက္က စကားမွားသည္။ တစ္နွစ္မွာ ဆရာ၀န္ေတြ ေထာင္ခ်ီထုတ္ေနေပမယ့္ အႏုပညာရွင္တစ္ေယာက္ျဖစ္လာဖို.မလြယ္ဘူး။ ဆရာ၀န္အမ်ားစုက စိတ္ဆိုးၾကသည္။ သူ.ေဖ့စ္ဘုတ္စာမ်က္ႏွာမွာ (အံုႏွင့္က်င္းႏွင့္) ေရးၾကသည္။ ပညာသားပါပါေရးသူရိွသလို ဆဲသူမ်ား၊ ဖဲ့သူမ်ားလည္း တပံုတပင္ပါသည္။ ထိုသူမ်ားထဲတြင္ အမ်ားစုက ေျပာရန္မလို၊ ဆရာ၀န္မ်ား။

၂-၁။ ဆရာ၀န္မ်ားသည္ က်ီးကန္းေတြလို တစ္ေကာင္ထိရင္ ၀ိုင္းၿပီး အာၾကသည္ဆိုသည့္စကားလည္း ၾကားရသည္မွာ မၾကာေသးပါ။ သူရို. ေျပာသလို ဆရာ၀န္မ်ားသည္ ဆတ္ဆတ္ထိမခံ ျဖစ္မ်ားေနၿပီလား။ မာနနားထင္ေရာက္၍ အမွားအမွန္မခြဲျခားပဲ လံုးႀကီးတင္မခံ၊ ေသးေသးတင္မခံ 'ငါတေကာေကာ' ေနၾကသူမ်ား ျဖစ္ေနၿပီလား။ ကိုယ့္ ပေရာဖက္ရွင္နယ္ကို ကာကြယ္ျခင္းျဖစ္ေသာ္လည္း ျပည္သူေတြ စိတ္ထဲ၀ယ္ ထင့္သြားမည့္ ကိစၥမ်ား မျဖစ္ေစခ်င္သည္မွာေတာ့ အမွန္။

၂-၂။ ျပႆနာကို လက္ကုန္ႏွိဳက္ရန္ စိတ္မကူးပါ။ (ျပႆနာလည္း ဟုတ္ေကာင္းမွဟုတ္ပါမည္) အဘယ့္ေၾကာင့္နည္းဟု ပညာရပ္ဆန္ဆန္ အေျဖရွာရန္လည္း ခက္ပါသည္။ ေလးေလးပင္ပင္ ေျပာရန္လည္းစိတ္မကူးပါ။ ေတြးလံုးမ်ားအျဖစ္ေတြးၾကည့္ျခင္းဟုသာ သေဘာထားေစခ်င္ပါသည္။ သိုးေဆာင္းအရပ္မွ ေျပာေလ့ရိွေသာ စကားေလးကို ျပန္ပါးခ်င္ပါသည္။ လူတစ္ေယာက္က ကုလားအုတ္တစ္ေကာင္၏ ေက်ာေပၚသို. ပစၥည္းမ်ားတင္သည္။ တင္ရင္းတင္ရင္းႏွင့္ ေနာက္ဆံုးကုလားအုတ္ သည္ႏိုင္ေသာ ၀န္ကုန္သြားသည္။ ထိုလူက ကုလားအုတ္သယ္ႏိုင္ေသာ ေနာက္ဆံုးမွတ္ေရာက္ေနသည္ကို သတိမထားမိပဲ ေကာက္ရိုးေလးတစ္ေခ်ာင္း တင္လိုက္ရာ ကုလားအုတ္ခမ်ာ ခါးက်ိဳးသြားေတာ့သည္။ ေနာက္ဆံုးေကာက္ရိုးဟု ေျပာၾကပါသည္။

၂-၃။ ေကာက္ရိုးေလးတစ္ေခ်ာင္းတင္၍ ကုလားအုတ္ခါးက်ိဳးသည္မွာ ရယ္စရာေကာင္းေနပါလိမ့္မည္။ တကယ္တမ္းေတာ့ ေရွ.အစဥ္စဥ္ အဆက္ဆက္က တင္လာခဲ့ေသာ ၀န္ထုတ္၀န္ပိုးမ်ားကို ျမင္ဖို.ေကာင္းပါသည္။ ျမန္မာစကားလည္း ရိွပါသည္။ သစ္ငုတ္ေတာင္ တိုက္ပါမ်ားရင္ နဲ. တတ္သည္ဟု ဆိုပါသည္။ ဒီစကားေလးတစ္ခြန္းနဲ. ကက္ကက္လန္ ျဖစ္ေနသည္ဟု ထင္သည္ထက္ ေရွ.ကာလတစ္ေလ်ာက္က အေျပာခံလာရေသာေၾကာင့္ မ်ား ျဖစ္ေနမည္လားဟု ေတြးေစခ်င္ပါသည္။ ဟုတ္ဖို.လည္း ပိုမ်ား နိုင္ပါသည္။

၃-၁။ ဆရာ၀န္မ်ားသည္ နန္းက်ဘုရင္မ်ားကဲ့သို. ခံစားေနရျခင္းလည္း ျဖစ္နိုင္ပါသည္။ ယခင္က ဆရာ၀န္သည္ အထူးလူတန္းစားျဖစ္ပါသည္။ လက္ဖ်ားတြင္ ေငြသီးနိုင္ၿပီး၊ ဂုဏ္ကလည္း တြဲလ်က္သားပါလာေသာ ေရႊမင္းသားေလးမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ဇာတ္လမ္းမ်ားထဲတြင္ ေမေမေပးစားမည့္ ဆရာ၀န္ ဟု လူၾကမ္းရာထူးရသူမ်ားျဖစ္ပါသည္။ ယခုမူ အေျခအေနကြာျခားသြားသည္ကို (အျခားသူမ်ားမသိသည့္တိုင္) ကာယကံရွင္ ဆရာ၀န္ ကမူ သိေနပါသည္။ ဆရာ၀န္မ်ား ရုန္းရကန္ရေသာ အေျခအေနကို ေတာ္ရံုလူမ်ားမသိႏိုင္ပါ။ တကယ္ေတာ့ ေငြေရးေၾကးေရးကို ထည့္ေျပာေနရသည္မွာလည္း ရွက္ဖို.ေကာင္းပါသည္။ ပကတိအေျခအေနကမူ ေငြသည္ ဘ၀အဆင့္ အတန္းကို သတ္မွတ္ေနပါသည္။ နာမည္သာရိွၿပီး နာမည္နဲ.လိုက္ေအာင္ ေငြကို ကုန္းရုန္းရွာေနရသူမ်ားသည္ အကဲဆတ္တတ္ပါသည္။

၃-၂။ တစ္ဖက္ကလည္း 'ဆရာ၀န္ဆိုသည္မွာ' ဟူေသာ ေစတနာထားရမည့္၊ ကိုယ္ခ်င္းစာစိတ္ေမြးရမည့္ သတ္မွတ္ခ်က္မ်ားသည္ မခ်ည္ေႏွာင္သည့္တိုင္ ခ်ည္ေနွာင္သကဲ့သို. 'ကန္.' ထားလ်က္ရိွပါသည္။ သူငယ္ခ်င္းတစ္ေယာက္ စိတ္နာနာနွင့္ ေျပာဘူးသည္ကို အမွတ္ရပါသည္။ ဆရာ၀န္က ဆိုက္ကားသမားကို သနားလို. ပိုက္ဆံမယူပဲထားလိုက္ေပမယ့္ ဆိုက္ကားသမားက ဆရာ၀န္က်ေတာ့ မယူပဲေနတာမဟုတ္ဘူး။ ယူတာပဲ ဆိုပါသည္။ ဆရာ၀န္သည္ လူထဲကလူ ဆိုသည့္အခ်က္ကို ေမ့ထားၾကျခင္း ျဖစ္ပါလိမ့္မည္။ ဆရာ၀န္သည္ ေမတၱာ၊ ကရုဏာ အတြက္ ေမြးဖြားလာသူ အထူးလူသားမ်ားမဟုတ္ပါ။ အထူးအေျခအေနေရာက္ေအာင္ တြန္းပို.ခံထားရသည့္တိုင္ ေလာဘ၊ေဒါသမ်ားနွင့္ လူသာျဖစ္ပါမည္။

၃-၃။ ဆရာ၀န္အငယ္မ်ားသည္ ေခတ္ပ်က္၀ယ္ ဆရာ၀န္ျဖစ္လာရသူမ်ားျဖစ္ပါသည္။ ငယ္စဥ္က ထိပ္ဆိုေသာေနရာမွေန၍ ထိပ္ဆိုေသာေနရာကို ႀကိဳးစားခဲ့သည့္တိုင္ ထိပ္ဆိုေသာ ေနရာ၀ယ္ ဘာမွမရိွသည္ကို ဘ၀ႏွင့္ရင္း၍ ခါးသီးစြာ သိလိုက္ရေသာ လူငယ္မ်ားသာျဖစ္ပါသည္။ သည္ၾကားထဲက ေခတ္အဆက္ဆက္က မွားယြင္းလာခဲ့ေသာဆရာ၀န္အခ်ိဳ.၏ လုပ္ရပ္ေၾကာင့္ 'ဆရာ၀န္ဆိုသည္မွာဟု ၀ါးလံုးရွည္ႏွင့္ သိမ္းအရမ္းခံရေသာအခါ' စိတ္ထြက္ေပါက္မရိွျဖစ္ေနပါမည္။ သူတို.ကို နားလည္သည့္တိုင္ သူတို.၏အခ်ိဳ.လုပ္ရပ္ကို ေထာက္ခံသည္ဟု မေျပာနိုင္ပါ။

၄-၁။ ေနာက္ခံကို ေတြးၿပီးလွ်င္ လက္ရိွအေနအထားကို ျပန္ေတြးပါမည္။ စကားက လူတိုင္း မွားတတ္ပါသည္။ စကားကၽြံလွ်င္ ႏွဳတ္ရခက္ပါသည္။ ႏွဳတ္ရမည့္စကားကို နွဳတ္ခြင့္ရိွသူက မနွဳတ္ပဲ ထင္ရွားေအာင္ ထိပ္ဆံုးက တင္ၿပီး ပြဲဆူေအာင္လုပ္ျခင္းသည္ ေျပာလိုက္မိသူထက္ လုပ္လိုက္သူက အျပစ္ႀကီးပါသည္။ တမင္လုပ္ျခင္းဟုပဲ ေျပာရန္ရိွပါသည္။ ဖရန္.လူသာေမာ့ Frank Luther Mott (1941) က အ၀ါေရာင္သတင္းတို.၏ လုပ္ေလ့လုပ္ထပံုစံမ်ားကို ေဖၚျပရာတြင္ ပထမဆံုးအခ်က္အေနျဖင့္ ေျခာက္ျခားဖြယ္ရာစလံုးမည္းျဖင့္ ျပဴးျပဴးၿပဲၿပဲေဖၚျပျခင္း (အထူးသျဖင့္ သာမန္သတင္းမ်ား) ကို လုပ္ေလ့ရိွသည္ဟု ေျပာပါသည္။ ဂ်ာနယ္လစ္၏ သေဘာသဘာ၀ကို မသိသူက ေျပာမိသည္။ ပြဲဆူမည့္စကားကို ထိပ္ဆံုးက တင္ထားျခင္းသည္ မရိုးသားျခင္းသာျဖစ္သည္။ စိတ္ဆိုးၾကသူမ်ားကို အျပစ္မတင္လိုေသာ္လည္း တကယ္ေတာ့ နွပ္ေၾကာင္းေပးထားသည့္ အကြက္ထဲ တိုး၀င္ၾကျခင္းသာျဖစ္သည္။ တကယ္ေတာ့ ျပႆနာကို အရင္းထိ ျမင္တတ္ေအာင္ စဥ္းစားဖို.က လိုပါသည္။

၄-၂။ ကိုယ့္ ပေရာ္ဖက္ရွင္နယ္ကို ကာကြယ္လိုျခင္းကို အျပစ္ေျပာရန္မရိွေသာ္လည္း ရိုင္းစိုင္းစြာ တံု.ျပန္ျခင္းသည္ ကာကြယ္ရာမေရာက္သည့္ အျပင္ ပိုဆိုးရန္သာ ျဖစ္ပါမည္။ ဆရာ၀န္သည္ ငါးစိမ္းသည္မဟုတ္ပါ။ (သည္းခံပါ၊ ငါးစိမ္းသည္ကို ႏွိမ္ျခင္းမဟုတ္ပါ၊ ဆိုေလ့ရိွေသာအေျပာကို နားလည္ေအာင္ေျပာျခင္း ျဖစ္ပါသည္) လုပ္ရေသာ သေဘာသဘာ၀သည္ ပညာရွင္ ၊ ကရုဏာရွင္ ေနရာ ျဖစ္ပါသည္။ (ကရုဏာစိတ္ေမြး၍ မရသည့္တိုင္) ပညာရွင္အေနျဖင့္ ကိုယ့္ ပေရာ္ဖက္ရွင္နယ္ကို ကာကြယ္ျခင္းကို ပညာရွင္ ဆန္ေစခ်င္ပါသည္။ ဆဲဆိုၾကမ္းတမ္းမွဳသည္ ကာကြယ္မွဳလား ေျပာရခက္ပါသည္။ အေကာင္းထက္ အဆိုးက ပိုလာမည္ဟု ေျပာလိုပါသည္။

၄-၃။ ပညာရွင္ဆန္စြာဟု ေျပာ၍မရသည့္တိုင္ အက်ိဳးသင့္ အေၾကာင္းသင့္ ေျပာျခင္းအထိ လက္ခံပါသည္။ သို.ေသာ္လည္း တစ္ဖက္မွ အေနအထားကိုလည္း ၾကည့္ေစခ်င္ပါသည္။ တစ္ဖက္လူသည္ မသိနားမလည္သူဆိုလွ်င္ ရွင္းျပျခင္းကဲေစခ်င္ပါသည္။ တစ္ဖက္သူသည္ သိသိႏွင့္ တမင္ ေစာ္ကားရန္ ႀကံရြယ္သူဆိုပါက မေျပာသည္က ေျပာသည္ထက္ ေကာင္းပါလိမ့္မည္။ ထို.အတူ ပညာရပ္ဆိုင္ရာကိစၥကို မသိပဲ ကေလးေျပာေျပာေနသူမ်ားကိုလည္း ရွင္းၾကည့္ပါ။ ရွင္းမရလွ်င္ ၊စကားကပ္ေနလွ်င္ ဆက္ရွင္းသူသာ ေဒါသထြက္ရပါမည္။ ဥေပကၡာ ျပဳရမည့္ အခ်ိန္တစ္ခ်ိန္သည္လည္း အၿမဲတမ္းရိွေနပါသည္။

၄-၄။ ဆရာ၀န္ေတြလား၊ ငါးစိမ္းသည္လားဟူသည့္ စကားသည္လည္း ၀ါးလံုးရွည္ႏွင့္ ရမ္းသည့္စကားမ်ိဳးျဖစ္သည့္တိုင္ ေစတနာကို ခံစား၍ရပါသည္။ မသိသူတစ္ေယာက္ကို အံုႏွင့္က်င္းႏွင့္ ၀ိုင္းေျပာၾကျခင္းအထိ လက္ခံပါသည္။ ရိုင္းစိုင္းစြာဆဲဆိုသည္ကေတာ့ ရွက္ဖို.ေကာင္းပါသည္။ မသိသူကို ခြင့္လြတ္၍ရပါသည္။ ခြင့္မလြတ္သင့္သည္က 'ယုတ္မာသူ'သာျဖစ္ပါသည္။ ယုတ္မာသူသည္ သူ.နယ္ပယ္တြင္ရိွသလို ကိုယ့္နယ္ပယ္တြင္လည္း ရိွေနနိုင္ပါသည္။ တမင္ေစာ္ကားလိုသူ၊ ယုတ္မာလိုသူမ်ားကေတာ့ ဥေပကၡာျပဳလည္း ဆက္ရိွေနပါမည္။

၄-၅။ ဥေပကၡာျပဳ၍ မရသူမ်ားအတြက္ ပံုျပင္တစ္ပုဒ္ ေျပာရပါဦးမည္။ ပံုျပင္လား၊ ဘုရားေဟာလားမူ (က်မ္းဂန္နွံ.စပ္သူ မဟုတ္၍) မေသခ်ာပါ။ တခါက ေႃမြတစ္ေကာင္သည္ လမ္းေဘးတြင္ တရားအားထုတ္ေနပါသည္။ ႏြားေက်ာင္းသားတစ္စုကေရာက္လာၿပီး အေ၀းမွ ခဲႏွင့္ ပစ္ၾကည့္ပါသည္။ ေႃမြက မတံု.ျပန္ပါ။ တျဖည္းျဖည္းႏွင့္ ပို၍ အတင့္ရဲလာၿပီး စိတ္ႀကိဳက္ တုတ္ႏွင့္ ထိုးၾကဆြၾကၿပီး အားရမွထြက္ခြာသြားၾကပါသည္။ ေႃမြႀကီးမွာ ဒဏ္ရာမ်ားနွင့္ က်န္ခဲ့ခ်ိန္တြင္ ဘုရားရွင္ၾကြလာၿပီး ေမးျမန္း၊ အေၾကာင္းစံုသိခ်ိန္တြင္ဆံုးမပါသည္။ ကေလးသူငယ္မ်ားလာေရာက္ခ်ိန္တြင္ ေႃမြမွန္းသိေအာင္ ပါးပ်ဥ္းျပလိုက္လွ်င္ ကေလးမ်ားေၾကာက္လန္.ထြက္ေျပးပါလိမ့္မည္။ ထိုအခါမွ တရားအားထုတ္လွ်င္ ပို၍ ၿငိမ္းၿငိမ္းခ်မ္းခ်မ္း တရားအားထုတ္၍ မရပါသေလာဟု ဆံုးမေတာ္မူပါသည္။

၅-၁။ အခ်ိဳ.ကိစၥမ်ားတြင္ တံု.ျပန္ရမည့္အခ်ိန္၊ ဥေပကၡာျပဳရမည့္အခ်ိန္မ်ား ရိွေနပါသည္။ ထို.အတူ အေမာက္ေထာင္ကာ ပါးပ်ဥ္းခြက္ျပရမည့္အခ်ိန္လည္း ေသေသခ်ာခ်ာရိွေနပါသည္။ ထို.ထက္ပို၍ ဆိုရန္မရိွပါ။    ။

Thursday 26 January 2012

ပညာေရး သင္ပုန္းႀကီးဖတ္စာ (၁) (ေမာင္ေနလြင္ လက္ေဆာ့သည္။)

ပညာ၊ ပညာရပ္ဆိုင္ရာ၊ ပညာေရး၊ ပညာသင္ၾကားေရး ဟူေသာ စကားစပ္မ်ားမွာ ကြၽန္ေတာ္ အဖို႔ အင္မတန္မွ အူခ်ာလည္ေသာ စကားလံုးမ်ား ျဖစ္ေသာ္လည္း အမည္နာမ တတ္ၿပီး စသူကစေလရာ ကြၽန္ေတာ္ ထင္ရာေတြ တင္ဆက္သြားမည္ျဖစ္ပါေၾကာင္း၊ :)
သို႔ပါ၍ ဤစာ၏ ရည္႐ြယ္ရင္းကိုက ရိုးရိုးသာျဖစ္ေလရာ ကိုးကားခ်င္သူမ်ား သီးခံၾကေစလို။

ပညာေရး (ပညာသင္ၾကားေရး) လို႔ဆိုရင္ ပထမစဥ္းစားမိတာက

၁။ သင္ၾကားသူ (ဆရာ)
၂။ သင္ယူသူ (တပည့္)
၃။ သင္ၾကားသင္ယူရာ ပတ္ဝန္းက်င္

္လို႔သုံးခ်က္ကစျမင္ပါတယ္။ ဘာလို႔ သုံးခ်က္ကစျမင္သလဲဟု ေမးလာရင္ အက်င့္ပါေန၍သာ :)

မယုံရင္ၾကည့္ စိတ္ဓာတ္-စည္းကမ္း-ပညာ၊ မိဘ-ဆရာ-ေက်ာင္းသား၊ Agent-Host-Environment ၊ Knowledge-Attitude-Practice တဲ့။ ဆြဲထားရင္လဲ သုံးနားညီႀတိဂံ ေတြခ်ည္႔ပဲ၊ ၃ ခုဆိုရၿပီ၊ ဘာစတုတၳ မ႑ိဳင္မွမလိုဘူး၊ သူ႔ဘာသာဆိုရွင္းေနတာ။ :P

ဒါဆိုလဲကြယ္ ပညာဆိုတာႀကီးကဘာႀကီးလဲ ဘာလို႔သင္ေနၾကရတာလဲ ဆိုရင္ေတာ့ ငယ္စဥ္ကထဲက သေဘာက်ခဲတဲ့ ဆရာႀကီးေဒါက္တာသန္းထြန္းစကားျပန္ကိုးကား ပါရေစ။ ေမးတ့ဲသူရဲ့ေမးခြန္းက "သမိုင္းဘာလို႔သင္တာလဲ၊ တခြန္းထဲနဲ႔ေျဖပါတဲ့" ။ ဆရာႀကီးေေျဖလိုက္တာက "မအ ေအာင္လို႔ပါ တဲ့" ။ ကဲ အကုန္ပါေရာ။

က်ယ္က်ယ္နဲ႔ႀကီးႀကီးေတြေျပာရရင္၊ လူနဲ႔တိရိစၧာန္ တို႔ရဲ႕ တိုးတက္လာမွဳ မွာ အစဥ္အဆက္ မွတ္သားထားတဲ့ အသိေတြကို မိ်ဳးဆက္အလိုက္ လြဲေျပာင္း ေပးနိုင္ခဲ့မွဳက ကြာျခားသြားတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။

တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ မွတ္စရာေတြကမ်ားလာေတာ႔ External Hard-disk ထဲထဲ့ရတာေပါ့။ ေနာ့ ကိုျပည့္ၿဖိဳး။ :)
မွတ္စရာေတြကလဲမ်ား လူေတြကလဲမအားနဲ႔ ဒီလိုဆုိခက္ရခ်ည္ေသးဆိုၿပီး ကဲ ငါတို႔ထဲက မ်ားမ်ားတတ္တဲ့သူက ေနာက္လူေတြကို သင္လိုက္ကြာ၊ မင္းစားဖို႔ေနဖို႔ အတြက္ပူမေနနဲ႔ ငါတို႔တာဝန္ထား ဆိုၿပီး ဆရာႀကီးေျမွာက္လိုက္တာျဖစ္မွာေပါ့။ တခ်ိဳ႕ကလဲ ဒီေကာင္ငါ့ေလာက္ေတာ့ မတတ္ပါဘူးကြာ၊ ဒါေပသိ ငါဝင္ေျပာမိရင္ ငါသင္ေနရမယ္၊ မျဖစ္ေခ်ဘူး၊ ဒင္းတို႔ ေကြ်းထားမယ္ဆိုတာ ငါ GP ခုတ္သေလာက္ ရမွာမေသခ်ာဘူး လို႔ေတြးတဲ့သူလဲရွိမွာေပါ့၊ (ေရွးတံုးကေျပာတာေနာ္ :P)

အဲဒီလုိနဲ႔ၾကာလာျပန္ေတာ့ ဆရာႀကီးချမာလဲ သူမွတ္လို႔မနုိင္ေအာင္ရွိလာေတာ့ ဒီပုံဆုိ ငါနာမည္ပ်က္ရေတာ့မယ္၊ အကုန္လိုက္မွတ္လို႔ မျဖစ္ဘူး၊ ပိုင္တာေလးပဲ သင္မယ္ဆိုၿပီး အထူးျပဳ ဘာသာရပ္ရယ္လို႔ ျဖစ္လာတာေနမွာေပါ့၊ သစၥကႀကီးတို႔ေမာင္နွမေတြေတာင္ အေဖ႔ဆီကဝါဒငါးရာ အေမ့ဆီကဝါဒငါးရာ သင္ရတာ။ သူတို႔လင္မယားခ်င္းေတာ႔သင္ပံု မရဘူးဗ်။

တပည့္ေတြကေကာ အခုလိုပဲလား၊ အဲလိုပဲျဖစ္မွာေပါ့ဗ်ာ၊ နုိင္သေလာက္သြားသင္ၾက၊ တတ္သေလာက္နဲ႔လုပ္ကိုင္စား၊ ဘာသာစုံ ဂုဏ္ထူးထြက္ရင္ ဆရာႀကီးက ဆုအႀကီးႀကီးခ်တာေပါ့ဗ်ာ၊ သမီးေတာင္ေပးေသးတာ။ :P လုံးလံုး ပညာမသင္မိလို႔ကေတာ့ဗ်ိဳ႕ ေျပာၾကလိမ့္မယ္၊ နင္သာလူမိုက္ဒုစ႐ိုက္တဲ့၊ နာမဲ့သာႀကံ။

အဲဒီေတာ႔ ျမန္မာျပည္မွာေကာကြယ္ အခုေခတ္စားေနတဲ့ Student Centered Learning တို႔ဘာတို႔ေတာ့ ရွိေလာက္ပါဘူးလို႔ ဆိုလာရင္ေတာ့
ဆရာကိုစိုးမင္းေတာင္ ေလယာဥ္ပ်ံအစ ဒႆဂီရိကလို႔ ဆိုေသးတာ၊ တ ို႔ကလဲ ပညာေရးအစ တေကာင္းကလို႔ ေျပာမွာေပါ့၊ ေမာင္ေပါက္ကိ်ဳင္းေတာင္ နဂါးနုိင္မင္းျဖစ္ေသးတာပဲ။ :)

ဒီေန႔အဖို႔ေတာ္ၿပီဗ်ာ။ :D

“ျမန္မာနိဳင္ငံေဆးေလာကကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲလိုသည့္ ျပည့္သူ႕လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ေဒါက္တာေမာင္ေမာင္၀င့္”

ဆရာ၀န္မ်ားအေပၚသံုးသတ္ခ်က္

ဆရာ၀န္ေလာကမွာ ေတာ္ေတာ္ေလးကို ေလ်ာ့ရဲလာတယ္။ အသိပညာ၊ အတတ္ပညာဘက္မွာ အားနည္းလာတာ မဟုတ္ဘူး။ က်င့္၀တ္သိကၡာပိုင္းဆိုင္ရာလည္း အားနည္းလာတယ္။ စိတ္ဓါတ္ကုိေရာ က်င့္၀တ္သိကၡာပိုင္းကိုေရာ ျပန္လည္ ပ်ိဳးေထာင္ေပးရမယ့္ အေျခအေနမွာ ရွိပါတယ္။ အားလံုး၀ိုင္း၀န္းျပီး လုပ္ရမဲ့ကိစၥတစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ ျဖစ္ေစသတည္းလို႕ ေျပာရံုနဲ႕ မရပါဘူး။

ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမွု လိုအပ္

ဒီဘက္ကလည္း ျပဳျငင္ ေျပာင္းလဲဖို႕ အမ်ားၾကီး လိုပါတယ္။ စနစ္တက် ၀ိုင္း၀န္းလက္တဲြဖုိ႕ လိုပါတယ္။ ဒီအခ်ိန္မွာ ျပည္သူလူထုက နားမ်က္စိပြင့္လာျပီး အသိပညာေလးေတြ ဗဟုသုတေလးေတြက အမ်ားၾကီး က်ယ္ျပန္႕လာျပီ၊ ထို႕နည္းတူပဲ မီဒီယာေလာကက ထြန္းကားလာျပီ။ ဒီက်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွဳလုပ္ငန္းကို စိတ္၀င္စားလာျပီ။ သူတို႕ကလည္း နိုးၾကားလာတဲ့သေဘာရွိတယ္။ ဥပေဒပိုင္းဆိုင္ရာပုဂၢိဳလ္တို႕ကလည္း စိတ္၀င္စားလာတယ္။ အမွန္တရားအတိုင္း ရပ္တည္လာခ်င္တဲ့ စိတ္ဆႏၵေတြကလည္း မ်ားလာတဲ့ အတြက္ က်ေနာ္တို႕က ထိုက္ထိုက္တန္တန္ ရွိေနဖို႕ အမ်ားၾကီးလိုတာေပါ့။ ျပည္သူလူထုကို အသိပညာေပးဖုိ႕လည္း လိုတယ္။ ထိုက္ထိုက္တန္တန္ ေနရာေပးသလို က်ေနာ္တို႕ စဥ္းစားရမယ့္ လမ္းေၾကာင္းထဲမွာ ထည့္ေခၚသြားဖို႕လည္း လိုတယ္။ ဒီအပိုင္းမွာေဆးေလာကအတြက္ စနစ္ (System) တစ္ခုလံုးကို ျပန္ျပီး ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ေပးရဦးမွာပါ။ လုိအပ္ခ်က္ေတြ အားနည္းခ်က္ေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားတယ္လို႕ ေ၀ဖန္ေနၾကတဲ့ ကာလ ျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ဒါေလးေတြကို အားၾကိဳးမာန္တက္ ဖိဖိစီးစီး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲဖို႕ လိုေနျပီ။ ပညာရွင္ေတြကို လုပ္ငန္းခြင္အတြင္းမွာ ေပ်ာ္ေမြ႕ေအာင္ ဘယ္လိုထားမလဲဆိုတဲ့ ကိစၥက အင္မတန္ အေရးၾကီးပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ပုဂၢလိက ေဆးရံုေတြကို ဖြင့္ခြင့္ေပးထားျပီဆိုရင္ လြတ္လပ္ခြင့္ေပးထားသလို၊ ထိမ္းသိမ္းၾကပ္မတ္ေပးရမယ္။ အေရးယူတာမ်ိဳးလည္း ရွိရမယ္။ ဒါေတြ လုပ္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ဥပေဒရွိေနေပမယ့္ ဥပေဒအတိုင္း မလုပ္နိဳင္ေသးတဲ့ အားနည္းခ်က္ေတြ ရွိေသးတယ္။

တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားျပဳန္းတီး

ေက်ာင္းသားေတြ ျပဳန္းတီးတဲ့ေနရာမွာ ပညာမတတ္လို႕ ျပဳန္းတီးတာ တစ္ခုတည္း မကဘူး။ ဆရာ၀န္လုပ္တဲ့သူေတြ ဆရာ၀န္အလုပ္ကို မလုပ္ဘဲနဲ႕၊ အျခားအလုပ္အကိုင္ေတြကို လုပ္ကိုင္ေနၾကတယ္ဆိုယင္လည္း ျပဳန္းတီးမွဳလို႕ ေခၚရမွာပါ။ အျခားအလုပ္ကို ေျပာင္းလုပ္တဲ့သူေတြကို ေ၀ဖန္တာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဆရာ၀န္အလုပ္ကို မလုပ္ပဲ တျခားအလုပ္မွာ ပိုျပီးေအာင္ျမင္သြားတာ၊ ပိုျပီးေလာကၾကီးအတြက္ အက်ိဳးျပဳနိဳင္တာ ယံုပါတယ္။ သူတို႕ေတြအတြက္ က်ေနာ္တို႕က ၅ ႏွစ္ ၆ႏွစ္ ေလ့က်င့္ေပးထားတာဟာ ျပည္သူလူထုကို က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွဳေပးဖို႕ ျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ စိတ္မေကာင္း ျဖစ္ရပါတယ္။ ဒါလည္း ျပဳန္းတီးျခင္း တစ္မ်ိဳးပါပဲ။

ထိုက္ထိုက္တန္တန္ လုပ္ေပးသင့္

က်ေနာ္တို႕အေနဲ႕ လူမွဳေရး အသိုင္းအ၀ိုင္းအတြင္းမွာ ထိုက္ထိုက္တန္တန္ ဘယ္လိုထားမလဲ။ တခ်ိန္လံုး နိဳင္ငံျခားထြက္ေနတယ္။ ထြက္ပါ။ ထြက္ျပီးျပန္လာတဲ့သူေတြကိုလည္း ေနရာေပးနိဳင္ရမယ္။ တခ်ိဳ႕က ပညာသင္ခ်င္လို႕ တတ္ကၽြမ္းခ်င္လို႕ သြားၾကတယ္။ အသိပညာ အတတ္ပညာနဲ႕ ျပန္လာတဲ့အခါမွာ အသိုင္းအ၀ိုင္းအတြင္းမွာ သူတို႕အတြက္လည္း သူတို႕ လုပ္ခ်င္ရင္ ေနရာေပးနိဳင္တဲ့ အစီအစဥ္ေလးေတြ ရွိရမွာေပါ့။ ဒါလည္း က်ေနာ္တို႕အတြက္ အမ်ားၾကီးလုိအပ္တယ္လို႕ ထင္ပါတယ္။ ေမြးထုတ္တယ္၊ Training ေပးလိုက္တယ္၊ ေလ့က်င့္ျပီးတဲ့ေနာက္ ထိုက္ထိုက္တန္တန္ ဘယ္လို အသံုးခ်မလဲ ဆိုတာလည္း အေရးၾကီးတယ္။
အနာဂါတ္မရွိဘူး၊ အနာဂါတ္ မခိုင္မာဘူး ဆိုယင္ ဘယ္သူမွ မေနခ်င္ဘူး။ ဒါကိုေတာ့ ကိုယ္ခ်င္းစာရမွာေပါ့။ ေက်ာင္းသားဘက္ကလည္း (လုပ္ကိုင္ေပးဖို႕) လိုေသးတယ္။ ဘဲြ႕လြန္ပညာသင္တန္းေတြ နိဳင္ငံျခား ျပည္တြင္းျပည္ပ သင္တန္းေတြကို အရင္က လုပ္ကိုင္ေပးခဲ့သလို အခုလည္း လုပ္ကိုင္ေပးေနပါတယ္။ ျမင္သာ ထင္သာ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း လုပ္ေဆာင္နိုင္တဲ့ ေခတ္စနစ္မွာ ဒီသေဘာတရားေလးေတြက ပိုျပီး ရွိမွာပဲ။ အဲဒါေတြရွိမွ တိုးတက္ထြန္းကားလာမယ္လို႕ ထင္ပါတယ္။
ျပည္တြင္းမွာ အလုပ္အကိုင္ ေပးတဲ့ ေနရာမွာလည္း ေနေပ်ာ္ေအာင္ လုပ္ေပ်ာ္ေအာင္ လုပ္ေပးရမယ္။ ရန္ကုန္မွာေနတဲ့သူနဲ႕ မႏၱေလးမွာ ေနတဲ့သူနဲ႕ ေ၀းလံေခါင္ဖ်ားမွာ ေနတဲ့သူေတြက အေျခအေနခ်င္း ဘယ္တူနိဳင္မွာလဲ။
အဲဒီေနရာကိုသြားဖို႕ကို အတင္းအဓၶ အမိန္႔ထုတ္ျပီး သြားခိုင္းေနလို႕ မျပီးပါဘူး။ တရားေဟာေနယံုနဲ႕လည္း မျပီးပါဘူး။ လက္ေတြ႕က်က် ျဖည့္ဆည္းလုပ္ေဆာင္ေပးဖို႕ လိုပါတယ္။ ဥပမာဆိုပါေတာ့ လူတစ္ေယာက္ေယာက္ကို ေ၀းလံေခါင္သီတဲ့ ေနရာတစ္ေနရာကို ပို႕လိုက္ျပီဆိုပါေတာ့။ ဒီေဒသသည္ ဘယ္တိုင္း၊ ဘယ္ျပည္နယ္မွာ ရွိသလဲ။ အဲဒီေဒသၾကီး/ျပည္နယ္ၾကီးက ဒီဆရာ၀န္ေလး ေနေပ်ာ္သြားေအာင္ လုပ္ေပးဖို႕ လိုတာေပါ့။ ဥပမာ- ရန္ကုန္မွာ တစ္သိန္းေပးရင္ ေ၀းလံတဲ့ ေနရာမွာ ေနသူကို လစာပိုျပီးေပးရမယ္။ အခြင့္အေရး ပိုေပးရမယ္။ ရန္ကုန္လာဖို႕အတြက္ တစ္ႏွစ္မွာ ဘယ္ေလာက္ က်ခံေပးမလဲ။ ပညာရွင္ေဆြးေႏြးပဲြေတြ သြားဖို႕ တစ္ႏွစ္မွာ ဘယ္ေလာက္ ခြင့္ျပဳေပးမလဲ။ ဘယ္လို တျခားလုိအပ္ခ်က္မ်ိဳးကို ျဖည့္ဆည္းေပးမလဲ။ တိုတိုေျပာရရင္ ကိုယ့္ေဒသအတြက္ အလုပ္လာလုပ္တဲ့ ၀န္ထမ္းကို မိမိက ဘယ္လို ပံ့ပိုးမလဲ။ ၂ ႏွစ္ ၃ ႏွစ္ ရွိယင္ ေျပာင္းလို႕ ရျပီဆိုတာမ်ိဳး ျဖစ္သင့္တယ္။
အစကတည္းက ကတိက၀တ္နဲ႕ လုပ္ေပးေစခ်င္တယ္။ ၂ႏွစ္ဆိုလုပ္မယ္။ ၃ ႏွစ္ဆို မလုပ္ဘူးဆိုတာမ်ိဳး ရွိလာမယ္။ တေမ့တေမာ ထားမယ္ဆိုတာမ်ိဳးကေတာ့ မေကာင္းပါဘူး။ ဒီကာလမွာလည္း မွန္ကန္ေကာင္းမြန္တဲ့ ပံ့ပိုးေစာင့္ေရွာက္မွဳေတြ ေပးမယ္ဆိုရင္ လုပ္ေပ်ာ္တာေပါ့။ သူေနတဲ့ ကာလအတြင္း ေကာင္းေကာင္းလုပ္ေပးမွာေပါ့။ ဟိုတုန္းက ျပည္နယ္ေထာက္ပံ့မွဳနဲ႕ လာတာမ်ိဳးရွိတယ္။ ေအာင္သြားယင္ သူ႕ျပည္နယ္မွာ ႏွစ္ဘယ္ေလာက္ဆိုတာမ်ိဳး လုပ္ေပးရတယ္။ အစကတည္းက မိမိျပည္နယ္အတြက္ အကုန္အက်ခံျပီး ျပဳစုေပးရတဲ့ သေဘာမ်ိဳး ရွိပါတယ္။ ဒါေလးေတြလည္း ျပန္လုပ္ေပးမယ္ဆိုရင္ အဆင္ေျပေျပေလးေတြ ျဖစ္လာနိဳင္စရာ အေၾကာင္း ရွိတာေပါ့။ ဒါေတြက အဓိက အခ်က္ေတြပါ။ အေသးစိတ္ေျပာမယ္ဆိုရင္ ေျပာစရာ အမ်ားၾကီး ရွိပါတယ္။

ပုဂၢလိက ေဆးရံု


ပုဂၢလိကေဆးရံုေတြ ဖြင့္ခြင့္ေပးခဲ့တယ္။ ခြင့္ျပဳထားတာနဲ႕ အမွ် ပုဂၢလိက ေဆးခန္းေတြ ေဆးရံုေတြ အတြက္ ဥပေဒေတြ ထုတ္ျပန္ျပီးသား ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီဥပေဒေတြ အသက္၀င္ေနဖို႕၊ ဒီဥပေဒနဲ႕ အညီ ဆင့္ကဲဆင့္ကဲ ၾကည့္ရွဳ ၾကပ္မတ္ေပးဖို႕ အင္အားအမ်ားၾကီး လိုပါတယ္။ သူတို႕ စည္းကမ္းတက် သံုးဖို႕၊ သူတို႕ အရည္အေသြး ေကာင္းမြန္ဖို႕၊ ျပည္သူလူထု စိတ္ခ်မ္းသာဖို႕၊ စိတ္ခ်ရတဲ့ အႏွစ္သာရ ရွိတဲ့ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွဳ ရဖို႕ အခြင့္အေရးေပးရံု၊ လြတ္လပ္ခြင့္ေပးရံုနဲ႕ မျပီးပါဘူး။ ထိမ္းသိမ္းၾကပ္မတ္ျခင္း သေဘာက လိုကိုလိုပါတယ္။ နိဳင္ငံတကာမွာ ဥပေဒ ရွိပါတယ္။


ျမန္မာနိဳင္ငံေဆးေကာင္စီ (Myanmar Medical Council)

ျမန္မာနိုင္ငံေဆးေကာင္စီဟာ အစိုးရရဲ႕ လက္ေအာင္မွာ ရွိေနတယ္။ ထံုးစံအားျဖင့္ သူမ်ားနိဳင္ငံေတြမွာ MMC ဟာ Independent Professional Bodies ကိုယ့္အက်ိဳးစီးပြားကို သယ္ပိုးတယ္။ ကိုယ့္ကိုကိုယ္ ထိမ္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္တယ္။ သမာသမတ္က်က်လည္း ရပ္တည္တယ္။ ေဆးပညာတစ္ခုလံုးအတြက္ တာ၀န္ယူေပးရတယ္။ အေသးစိတ္ ေျပာရရင္ သူတို႕မွာ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြ အမ်ားၾကီး ရွိတယ္။ အဲဒါေတြကို လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္တဲ့ေနရာမွာ လြတ္လြတ္ ကၽြတ္ကၽြတ္နဲ႕ ဓမၼဓိဌာန္က်က် ကိုယ့္ေလာကကို ကိုယ္ေစာင့္ေရွာက္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါေတြကို လြတ္ေတာ္မွာ အက်ိဳးနဲ႕ အေၾကာင္းနဲ႕ တင္ျပခဲ့တာေတြကို အားေပးလက္ခံၾကတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာနိဳင္ငံေဆးေကာင္စီကို လြတ္လပ္ေသာ Professional Body ျဖစ္ေအာင္ ၾကိဳးပမ္းေနတယ္။
အဲဒီမွာလည္း ဥပေဒေတြ ရွိပါတယ္။ ဒါေတြကို ျပန္ေျပာင္းျပဳျင္ျပီးေတာ့ ၀ိုင္း၀န္းလုပ္ကိုင္ရမယ့္ အပိုင္းပါ။ စိုင္းျပင္းေနၾကပါျပီ။ က်ေနာ္ကလည္း ႏွိဳးေဆာ္ထားပါတယ္။

ေဆးပညာရွင္မ်ား ကာကြယ္ေရးအဖဲြ႕

ေဆးပညာဆိုင္ရာ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မွဳ႕အသင္း ကလည္း ေဆးေလာက တစ္ခုလံုးကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ဖို႕ပဲ။ ဆရာ၀န္နဲ႕ ေဆးပညာ၀န္ထမ္းေတြကို ပဲ ေစာင့္ေရွာက္တာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဆရာ၀န္၊ ေဆးပညာ ၀န္ထမ္းအျပင္ လူနာ၊လူနာရဲ႕ မိသားစုတို႕ကို ေစာင့္ေရွာက္ျခင္းသေဘာတို႕လည္း ပါ၀င္ပါတယ္။ ျပႆနာမျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ျခင္း၊ ျပႆနာေလ်ာ့ပါးသြားေအာင္ ၾကိဳးစားေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ က်င့္၀တ္သိကၡာႏွင့္ ေလ်ာ္ညီေသာ ကုသမွုမိ်ဳးေပးနိဳင္ဖို႕၊ ေလ်ာ္ညီစြာလုပ္ေဆာင္ေပးနိဳင္ဖို႕ အရည္အေသြးရွိတဲ့ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွဳမ်ိဳး ေပးနိဳင္ဖို႕ ဖဲြ႕စည္းရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါအျပင္ တကယ္လို႕မ်ား လြယ္လင့္တကူမဟုတ္ဘဲ ျပႆနာတစ္ခု ရွိခဲ့ရင္၊ အေရးအေၾကာင္း ကိစၥေပၚခဲ့ရင္ မွ်တမွဳနဲ႕ လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ေပးနိဳင္ေအာင္ တရားမွ်တမွဳ ရွိေအာင္ လုပ္ေဆာင္သြားရမယ္။ ဆရာ၀န္ဖက္က မွားလို႕ ေလ်ာ္ဖို႕လိုရင္လည္း ေလ်ာ္ေပးရမွာေပါ့။ လူနာအတြက္ ထိုက္ထိုက္တန္တန္ ေလ်ာ္ေၾကးေပးရမွာေပါ့။ ဆရာ၀န္မွာ အျပစ္မရွိဘူး ဆုိရင္လည္း အျပစ္မရွိတဲ့အေလ်ာက္ အက်ိဳးနဲ႕အေၾကာင္းနဲက အခ်က္အလက္ေတြနဲ႕ စံုစမ္းေမးျမန္းျပီး ရပ္တည္မွုေပးနိဳင္ဖို႕ ရည္ရြယ္ပါတယ္။

ေဆးပညာ မတိုးတက္ရတဲ့ အေၾကာင္းရင္း

က်န္းမာေရး၀န္ၾကီးဌာနက ခ်မွတ္ေပးတဲ့ ဌာနဆိုင္ရာ သေဘာမ်ိဳးမွာ ဆရာ၀န္တစ္ေယာက္အေနနဲ႕ အခက္အခဲေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီတုန္းက ၾကံဳေတြ႕ခဲ့ရတာ ၂ ခ်က္ရွိတယ္။ တစ္ခ်က္က ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မွဳမ်ားျပားတာ၊ ေနာက္တစ္ခ်က္က ေငြေရးေၾကးေရး မျပည္စံုဘူး။ ေထာက္ပံ့မွဳေတြ ရခဲ့တယ္ဆိုေပမဲ့ ျပင္ပက ျပည့္ျပည့္၀၀ မေထာက္ပံ့နိဳင္ပါဘူး။ ဘတ္ဂ်က္ပိုင္းကို ဘယ္ေလာက္ပဲ တိုးေပးပါတယ္ ေျပာေျပာ လံုေလာက္တယ္လို႕ မရွိခဲ့ပါဘူး။ ပညာေရးနဲ႕ က်န္းမာေရး ၀န္ၾကီးဌာနေတြဟာ ဘဏၰာေငြ ရွာေပးနိဳင္တဲ့ ဌာနေတြ မဟုတ္ပါဘူး။ အယူဖက္ကခ်ည္း ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ က်ေနာ္တို႕ေဆးရံုေတြမွာ ရွိတဲ့ စရိတ္မွ်ေပး အစီအစဥ္က ေအာင္ျမင္တဲ့ေနရာရွိသလို၊ မေအာင္ျမင္တဲ့ေနရာလည္း ရွိပါတယ္။ ေအာင္ျမင္တဲ့ေနရာေတြမွာ ေတာ္ေတာ္ၾကီးကို ေအာင္ျမင္ပါတယ္။ မေအာင္ျမင္တဲ့ေနရာကို ပံ့ပိုးနိဳင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အက်ိဳးအျမတ္အားလံုးရဲ႕ ရာခိုင္ႏွုန္း အနည္းငယ္ကိုပဲ ပံုပိုးနိဳင္ျပီး ရာခိုင္ႏွဳန္းအခ်ိဳ႕ကို အစိုးရထဲ တင္သြင္းရပါတယ္။ ဥပမာ- ေဆးရံုၾကီးတစ္ရံုေပါ့၊ ေဆးရံုၾကီးတစ္ရံုက ရွာလို႕ရတဲ့ ၀င္ေငြကို ေဆးရံုျပင္ဆင္ဖို႕၊ ေဆးပစၥည္း၀ယ္ဖို႕၊ ၀န္ထမ္းေတြခ်ီးျမွင့္ဖို႕အတြက္ သံုးပိုင္ခြင့္ မရွိပါဘူး။ အျမတ္ေငြရာႏွဳန္းအေတာ္မ်ားမ်ားကို ဗဟိုကို ျပန္ေပးလိုက္ရပါတယ္။ ေဆးေလာကအတြက္ အခက္အခဲေတြ အမ်ားၾကီး ရွိခဲ့ပါတယ္။ နိဳင္ငံတကာကေပးတဲ့ ပံုေပးနည္းစနစ္က (နိဳင္ငံေရးေၾကာင့္) လက္ခံနိဳင္ဖြယ္ရာ သိပ္မရွိသလို ေပးတဲ့ ပမာဏကလည္း အားရစရာ မရွိခဲ့ပါဘူး။

ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္

ဒီေခတ္ ဒီအခါမွာ အကူအညီပိုရဖို႕ အစိုးရက ဘတ္ဂ်က္ပိုခ်ေပးဖို႕ ေမွ်ာ္မွန္းပါတယ္။ က်ေနာ္တို႕ဘာသာ ရွာတဲ့အင္အားကို က်ေနာ္တို႕အတြက္ မ်ားမ်ားသံုးနိဳင္ဖို႕ ေမွ်ာ္မွန္းပါတယ္။ မေ၀းေတာ့တဲ့ အနာဂတ္မွာ ေကာင္းရာေကာင္းေၾကာင္းေတြ ရဖို႕ ေမွ်ာ္မွန္းပါတယ္။ အခုေလာေလာဆယ္မွာေတာ့ ေငြေၾကး အင္မတန္ရွားပါးပါတယ္။ အခုေခတ္ ဒီမိုကေရစီ စနစ္နဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္မယ္။ အစိုးရရဲ အုပ္ခ်ုပ္ပံုစနစ္ကလည္း ေျပာင္းလဲသြာျပီ။ ေပၚလစီေတြကလည္း ေျပာင္းလဲသြားျပီဆိုေတာ့ အရင္ကထက္ တိုးတက္ေကာင္းမြန္လာဖို႕ ေမွ်ာ္မွန္းပါတယ္။ တိုးတက္ေကာင္းမြန္မယ့္ အလားအလာ အေျခအေနေတြလည္း ျမင္ေတြ႕ေနရပါတယ္။
ဒီေခတ္ဒီအခါက အေျပာေစာင္လို႕ မရပါဘူး။ ခိုင္းတာကို ေစာင့္ေနဖို႕ မလိုပါဘူး။ ကိုယ့္စိတ္ကူး၊ ကိုယ့္အရည္အခ်င္း၊ ကိုယ့္ေစတနာေလးနဲက လက္လွမ္းမီသေလာက္ေလး အခ်င္းခ်င္း ၀ိုင္း၀န္းလက္တဲြျပီး လုပ္သြားဖို႕ အမ်ားၾကီး လုိပါတယ္။ လႊတ္ေတာ္ထဲမွာ ကိုယ္လိုခ်င္တာေလးေတြကို တင္ျပပါ။ မိန္႕ခြန္းအေနနဲက အဆိုအေနဲ႕ ဥပေဒၾကမ္းအေနနဲ႕ တင္ျပလို႕ ရပါတယ္။ လိုအပ္တာေလးေတြကို ကိုယ့္ဘက္က စိတ္၀င္တစားနဲ႕ ကိုယ္ထူကိုယ္ထေလး လုပ္သြားရင္ နိဳင္ငံေတာ္တိုးတက္မွုက ပိုျပီး ျမန္မွာေပါ့။ အလုိက္သင့္ ေရစုန္ေမ်ာျပီး ဟုိဟာမရွိ၊ ဒီဟာမရွိ ေျပာေနတာမ်ိဳး မလုပ္သင့္ေတာ့ပါဘူး။ အျပဳသေဘာ စိတ္ဓါတ္နဲ႕ ၀ိုင္းလုပ္ဖို႕ အခ်ိန္တန္ပါျပီလို႕ ေျပာခ်င္ပါတယ္။ အားနည္းေနတာ၊ ေႏွးေကြးေနၾကတာကိုလည္း ျပင္ေစခ်င္ပါတယ္။


XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

အယ္ဒီတာ-
တိုင္းျပည္တျပည္ ထူေထာင္ရာတြင္ အစိုးရႏွင့္ ျပည္သူလူထုသည္ တစ္ေသြးတစ္သားတည္း ျဖစ္ဖုိ႕ လိုအပ္ေနပါျပီ။ အထူးသျဖင့္ ျပည္သူလူထု၏ ဆႏၵႏွင့္ လိုအပ္ခ်က္မ်ားကို အစိုးရအေနျဖင့္ သိရွိဖို႕ လိုအပ္ပါသည္။ အစိုးရႏွင့္ ျပည္သူလူထုၾကား လဲြေခ်ာ္အဆက္ျပတ္ေနေသာ အပိုင္းအစမ်ားလည္း ရွိေကာင္းရွိခဲ့မည္။ ထို႕ေၾကာင့္ The Street View Journal အေနျဖင့္ ဆရာ၀န္ တစ္ဦးလည္း ျဖစ္ခဲ့၊ က်န္းမာေရး ၀န္ၾကီးဌာနမွ ညႊန္ၾကားေရးမွဴးခ်ဳပ္လည္းျဖစ္ခဲ့၊ ပါေမာကၡခ်ဳပ္လည္း ျဖစ္ခဲ့သည့္အျပင္ ယခုလက္ရွိ ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္လည္း ျဖစ္ေနသည့္ ေဒါက္တာေမာင္ေမာင္၀င့္ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုခဲ့ပါသည္။ ဆရာေဒါက္တာေမာင္ေမာင္၀င့္ကလညး္ ေခတ္အဆက္ဆက္ ၾကံဳလာခဲ့သည့္ ျမန္မာနိဳင္ငံ၏ ေဆးေလာကအေပၚ ေ၀ဖန္သံုးသပ္ေဆြးေႏြးသြားခဲ့ပါသည္။


XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

The Street View Journal vol 1 no 3 မွ “ျမန္မာနိဳင္ငံေဆးေလာကကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲလိုသည့္ ျပည့္သူ႕လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ေဒါက္တာေမာင္ေမာင္၀င့္” ေဆာင္းပါးကို အမ်ားအက်ိဳးအတြက္ ခြင့္မေတာင္းပဲ ရိုက္တင္ခဲ့မိျခင္းအတြက္  အဆိုပါ ဂ်ာနယ္အား အနဴးအညြတ္ ေတာင္းပန္ပါသည္။
by Maung Maung Oo on Monday, January 23, 2012 at 9:23pm